ПЕРЕВЕДИТЕ ПОЖАЛУЙСТА 3.rаnсырма. Мәтінді оқы. Тақырып қой. Мәтін бойынша жоспар құр. Абайдың әкесі…

МӘТІНМЕН ЖҰМЫС ОКЫЛЫМ -тапсырма. Мәтінді оқы. Тақырып қой. Мәтін бойынша жоспар құр. Абайдың әкесі — Құнанбай оқуды, білімді бағалаған. Ол өзінің балала- рын қалаға жіберіп оқытқан. Анасы — Ұлжан сабырлы, тапқыр адам болған. Абай өлеңді он екі жасынан бастап шығарған. Әкесі Абайды он жасында оқуға берген. Ол Ахмет Риза медресесінде үш жыл оқиды. Кітапты бір рет окып, екінші рет кітапқа қарамай, жатқа айтып шығатындай зерек, ұғымтал бала болған. Ол көп талаптанған. Абай медреседе Науаи, Сағди, Физули сияқты ақындардың шығармаларымен танысқан. Ол мұсылманша оқумен шектелмей, Семей қаласындағы Приходская школаға түсіп, орысша да оқи 3- бастаған. Сабақтарды оқып, білу Абайға оңай болған. Сондықтан барлық уақытты өз бетімен кітап оқуға жұмсаған. Мұхтар Әуезов

Вот план
Мәтін бойынша жоспар
1)Кіріспе а)
2)Негізгі бөлім б)
3)Қортынды в)​

33. Көп нүктенің орнына тиісті бірыңғай мүшелерді қойып, мәтінді
көшіріп жаз.
., . болуға
Абай — өте ., . адам. Ол жастарды
шақырды.
​

Тапсырма. Мәтін Қан мен тер (романнан үзінді) қалай, тереңге кете ме тайызға шыға ма? Бүгін күн қалай батты, ертең мен Теңіз жайында әңгімелескен керемет әңгіме болатын балықтың бағыты сола ма, жоқ па? Балықшылар бүгін Райдың үйіне жиналды. Олар теңіз жайында, балың жайында әңгімелесіп отырды. Аттылы біреу есік алдына тоқтады. Аттан түсті. Атты байлап, сәлем Кәлен еді. Балықшылар Кәленді таныды. беріп, үйге кірді. Кіріп келген — Балықшы жас жігіт: Аға, отырыңыз! Төрге шығыңыз, — деді. Кален төрге шықпай, төмен отырып: Еламан, саған келдім, дел ойындағысын бірден айтты. Іздеп келдім, — Е, ат ұрлауды қойып, енді балық аулауға шықтың ба? — деді Рай. Балықшылар шошып қалды. Кәлен асықпады. Ол ашуланбай, түн болмаған кісідей жадырап: «Бала ғой», деп жүрсем, ержеткен екенсің, Балықшылар жадырап сала берді. Еламан: — Жарайды, шаруаңды айт! «Саған кісі керек», — дейді ғой. Мені пайшерiк қып алуға қалайсың? Мұз оятын кісі керек пе? Кәсіп — деді. Ал керек. Ендеше мені ал! — Шодырға бар. Билігі сонда. Міне, сөз! Ендігі жерде сендермен бірге жүріп көрейін, — деді. Ертеңінде Еламанға Андрей келді. Сақ бол. Федоров: «Аудың барлығы жарамсыз», – деп жатыр. Ертең сені бар адамыңмен мұз үстіне айдап шығайын деп жатыр. Мұз әлсіз емес пе? Оны мен де айттым. Бірақ Федоров тыңдамайды. Сақ бол! Тек абай- лап сөйлес! — деп кетті Иван. ВСЕ ГЛАГОЛЫ!​

СРОЧНО!

Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

Қозы Көрпеш пен Баян сұлу аңызының ел аузында бірнеше нұсқасы жүр. Соның бірі әйгілі аңызды былайша өрбітеді:

Ноғайлы жұртында Қарабай мен Сарыбай есімді екі бай болыпты. Кішкентайынан бірге өсіп, дос болған Сарыбай мен Қарабай әлі дүниеге келмеген балаларын атастырып қояды. Ұлы дүниеге келмей жатып Сарыбай аңшылықта қайтыс болады. Қарабай сөзінде тұрмай: «Қызымды жетім ұлға бермеймін», — деп, Өлеңтінің аяғын өрлей Аягөзге көшеді.Аягөзге барған соң ноғайлының биі Сұлтанғазы Қарабайдың ауылын ерулікке шақырады. Сонда Шашақ байдың баласы Қодар Баянға ғашық болады. Алайда, атастырылған Қозы мен Баян ер жете бір-біріне ғашық болады. Қодар өте қанішер, әрі зұлым адам екен. Екеуара шайқаста бірінші болып Қозының басы кетеді. Сүйіктісінен айрылған Баян кек алуды ұйымдастырады. Ол Қодарды алдап, егер ол құдық қазып берсе, оған тұрмысқа шығамын дейді. Қодар Баянның шашынан ұстап алып, құдықты терең етіп қаза бастайды. Құдық тереңдей бергенде, Баян шашын кесіп жіберіп, Қодарды құдыққа батырып, өлтіреді. Ал өзі өз-өзін қылыштап, бақилыққа аттанады.

Мәңгілік махаббаттың символы болған қос ғашықты Аягөз жерінде арулап көмген халық, мәңгілік махаббаттың белгісі ретінде осы мазарды салған екен.

1)Шығарманың жанрын анықтаңыз

А)әңгіме

В) ертегі

С) аңыз

Д)повесть

2)Мәтіннің негізгі тақырыбын табыңыз

А) Қодардың батырлығы

В) Қос ғашықтың махаббаты

С) Уәдеге берік болуға үйрету

Д) Қозының өмір жолы

3)Баян дұшпаннан кегін алған жерді тауып жазыңыз.

______________________________________________________________________________________________________________________________________

4)Төмендегі сұраққа бір сөйлеммен жауап беріңіз.

Қарабай мен Сарыбай қандай келісімге келеді?

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

5)Қодар қандай адам?

______________________________________________________________________________________________________________________________________

Ответить на вопросы по тексту:

Абайдың жасы он үшке толғанда әкесі оны оқуын толық аяқтатпай,асығыс ауылға алдырады.Құнекеңнің ел ішіндегі жағдайы соны талап етсе керек.Ол балаларының ішінен әзірге өзіне көмекші, кейін орнын басар мұрагер іздегенде Абайға тоқтайды.»Әке-балаға сыншы» деген.

оның үстіне Құнанбай сияқты көреген,дана әке қателеспейді. Абай ә дегенде ел атқамінерлеріне әкесінің сәлемін жеткізіп, олардың жалуабын алып келу сияқты тапсырмаларды орындайды. Он үш жастар балаға кемел жақсылармен келелі істерді кеңесу оңай ма! Бірақ қазақтың салт-дәстүрінен, арғы-бергісінен жақсы хабардар, «жеті жұрттың тілін біліп», тарихымен танысқан ақылды жас тез төселіп, ел басқару ісіне еркін араласып кетеді. Ақынның өмірбаяны жайында алғаш қалам тартқан жақын туысы Кәкітай:» Он бес жаста балалық қылмай,үлкендерден білімі артылып, ел ішінде жұртты өзіне қаратып,басшылыққа бұрынғы төрелермен талас қылып,әкесіне көмегі тиген.

Жиырма жасында Абай халық ортасында маңдай басы шешен болады.Өзінің зейіні артық болған соң,ескі мақалдарды,неше түрлі қазақтың білімділері мысал үшін айтқан әңгімелерді бірін қалдырмай біліп алған»,-деп жазады.

Вопросы:

1.Әкесі Абайға қандай үміт артады?

2.Ол кезде Абай қанша жаста болатын?

3.Абай қандай тапсырмаларды орындап жүрді?

4.Жақын туысы Кәкітай Абай туралы не деген?

5.»Әке-балаға сыншы» дегенді қалай түсінесіңдер?

9. Мәтінді оқы. Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойын анықта.
Қожанасыр досының үйіне келсе, ол үйін тазалап жатыр
екен. Қожанасыр одан:
Е, достым, не істеп жатырсың? — деп сұрайды.
— Ә, Қожа, мынау ескірген киім, қағаз, кітап – бәрін өр-
тейін деп жатыр едім, – дейді досы.
Қой, достым! Киім ескіргенімен, кітап ескірмейді.
Кітаптың сырты ескіргенімен, ішіндегі ақыл сөзі ескірмей-
ді, — депті сонда Қожанасыр.
«Қожанасыр әңгімелерінен»
• Мәтінге екі ат қой: бірі — тақырыптың қысқаша атауы, екіншісі
негізгі ойдың қысқаша атауы болсын,
• Негізгі ой берілген бөлікті тауып жаз.​

1. Абай өлеңдерден басқа тағы қандай шығармалар жазған?
2. Ақынның қарасөздерінің саны қанша?
3. Абайдың қарасөздері қандай тақырыптарды қамтиды?
4. Абай қандай әдеттерден аулақ болуға шақырады?
5. Абай қандай қасиеттерді насихаттайды?
6. Ақынның қарасөздері қандай туынды?
7. «Бірінші сөзге» қандай атау беруге болады?​

перевод пж ТЫҢДАЛЫМ ОҚылым -тапсырма. Мәтінді тыңда. Релге белiп окындар. Ертеде бір жас жігіт өзінің кедейлігін айтып, әрдайым мұңын шарады екен. Шіркін-ай, менің байлығым көп болса, жаксы емiр сүрер едім. — деп зарлауын қоймапты. Бiр кунi карт тас кашаушы етіп бара жатып, зарлап отырған жігіттің қасына келеді. Саған не болды сонша жы- лап? Сен нағыз бай адам емессің бе? — дейді. Мен баймын ба? — деп жігіт таңғалады. — Ол — қандай байлық? Сенiң көзiң ше? Бiр кезiндi E қаншаға сатар едің? — деп сұрайды қарт. Оның не! — деп шошып кетедi жiгiт кезімді ешкандай б маймын. Ал енді екі қолың мен аяғыңды алтынға айырбастар ма едің? — Жоқ, ешқайсысын да алтынға айырбастамаймын, — дейді жі — Міне, көрдің бе, сен өте бай адамсың. Адамның ен улкен байл дейді карт. Оны ақшаға сатып ала алмайсын мен денсаулығы, Карт осыны айтады да женіне кетеді. -​

ТАПСЫРМАНЫҢ МӘТІНІ
Мәтіннің бірінші бөлігінен теңеу сөзді тап.
Бөдене
Қыс. Күн суық. Інім екеуіміз жол жағалап
келеміз. Кенет Шиқ-шиқ еткен дыбыс естілді. Біз
дыбыс шыққан жерге жақындадық. Бұл
қанатымен қар сабалаған жұдырықтай бөдене
екен. Мен оны аяп кеттім. Қойныма тығып, үйге
әкелдім. Оң қанаты сыныпты. Оны таңып
қойдық. Бөдене күн өткен сайын жазыла
бастады.
Көктемге дейін үйде асырадық. Терезеден
сыртқа қыт-қыттап қарай береді. Күн әбден
жылынған соң, оны ұшырып жібердік. Бөдене
бізге алғыс айтып бара жатқандай болды.
Інім екеуміз қол бұлғадық.
​

-тапсырма. Мәтінді тыңда. Оқы. Менің анам — әлемдегі ең асыл жан. Анам екеуіміздің арамызда бір құдіретті күш бар. Ол «мейірім» деп аталады. Мен гул болсам, анам — сәулесін төккен кун. Мен сол сәуледен жылу аламын. Мен тамшы болсам, ол — теңiз. Мен сол теңiзде тербелемін. Мен құрақ болсам, ол — мөлдір бұлақ. Мен сол бұлақтан нәр аламын. Біз анам екеуіміз кез келген мәселе жөнінде пікірлесеміз. Ол өте сезімтал. Анам менің адам болғанымды тілейді. Анамнан өнеге аламын. Демалысымызды ақылдасып, бірге жоспарлаймыз. Бұл маған үлкен жауапкершілік артады.
перевисти текст.
​