Қажетті сөздер: ақша маңдай, дана, тілі жорға, оймақ ауызды. Бірінші бір қыз. құрбысын жауға бермейді….

Үзіндідегі көп нүктенің орнына тиісті
сөзді қой.

Біреуі – білсем екен демеклік. Не көрсе соған
талпынып, жалтыр-жұлтыр еткен болса, оған
қызығып, аузына салып, дәмін татып қарап,
тамағына, бетіне басып қарап, сырнай-
керней болса, дауысына ұмтылып, онан
ержетіңкірегенде ит үрсе де, мал шуласа да,
біреу күлсе де, біреу жыласа да тұра жүгіріп,
«ол немене?», «бұл немене?» деп, «Ол неге
үйтеді?», «бұл неге бүйтеді?» деп, көзі көрген,
құлағы естігеннің бәрін сұрап, тыныштық
көрмейді. Мұның бәрі –*******
құмары.​

Ең бірінші киіз үйдің несі құрылды?​

Күрделі сөздер
Өзіндік жұмыс — 19
1. Сөздерді оқы. Бірінші күрделі сөздерді, екінші сөз тіркестерін көшіріп жаз.
Саңырауқұлақ, саңырау адам, оққағар, сап-салқын, жеңіс күні,
салқын су, кедір-бұдыр жер, оққағар киген, кедір-бұдыр, ой-өріс,
ойланып қалу, кесіп-пішу, желөкпе. Көмектесіңіздерші 4-сынып​

Жақшадағы сөздерді өткен шақ формасында айт.

Ертеде өте еңбекқор құмырсқа (болу). Ол үнемі үйіне дән (тасу). Ол көп дән (жинау). Қыста оның тамағы да, отыны да болыпты. Бір күні оған шегіртке (келу). Құмырсқа оған есік (ашу). Оны үйге (кіргізу). Шегірткеден неге келгенін (сұрау). Шегіртке Құмырсқадан көмек сұрапты. «Ішетін тамағым жоқ, киетін киімім жоқ, тұратын үйім жоқ»,- деп (жылау). Құмырсқа оны аяпты. Үйінде (қалдыру). Шегіртке еден (сыпыру), үй (жинау), тамақ (пісіру). Құмырсқа оған алғыс (айту). Шегіртке еңбек етуді (үйрену). Көктемде шегіртке өз үйін (салу). Құмырсқаға рақмет (айту).

Бірінші буыным -құс аты,

Екінші буыным — бояу түсі.

Біріктіріп оқысан,

Ұлт аты боп шығамын.

Шешімі?

қалдырған,кезігеді,атаған,шұғылданған,қорытып,кешкен,жасады,күюмен,шықты,білген,тұтады,табылған, жерленген,киген, буынған,болған,ұстаған сөздеріне морфологилық талдау жаса 100 бал бердім комек бериндерши отниш

«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен 1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
2-нұсқа
Аты-жөні: _______________________________________________

Оқылым
Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз.

Ертеде хайуандар жылдың басы болуға таласыпты. Сонда жылқы:
— Адам менің күшімді пайдаланады, ақ сүтімді ішеді,мықты қылыма дейін арқан, жіп еседі. Жыл басы мен боламын, — дейді.
         Түйе:
Мен сен көтере алмайтын ауыр жүкті көтеріп, алыс жерлерге барамын. Аш болдым деп арпа, сұлы сұрамаймын. Су табылмаса, шөлде де жүре беремін. Жыл басы болу маған лайық.
  Сиыр айтады:
— Адам егін ексе, менімен егеді, сүтімді ішеді, құрт-май жасайды, жыл басы болу маған лайық.
         Қой айтады:
         -Адам қалың жүнімді алып, киіз басады,жылы киім тігеді, арқан еседі. Сүтімнен құрт-май алады.
         Ит айтады:
         — Мен болмасам, сендерді не ұрлап, не қасқыр жеп тауысар еді.
         Тауық айтады:
         — Мен болмасам, кісі ерте жұмысына бармай, ұйықтап қалар еді.
         Тышқан не айтарын білмей тұрады да, қулық ойлап, жиылғандарға айтады:
         — Бұл таластан ешнәрсе өнбес, жылды кім бұрын көрсе, сол жыл басы болсын.
         Өзгелері тышқанның сөзін қостайды. Біраздан соң тышқан жорғалап, түйенің өркешіне шығып отырады.
         Сонан соң жылды бәрінен бұрын тышқан көріп, хабар беріп, жыл басы болыпты. Түйе бойына сеніп құр қалыпты.

Мәтін мазмұнына сай ат қойыңыз. __________________________________________
[1]
Мәтіннен сын есімдерді тауып жазыңыз.
[3]
____________________________________________________________________

Берілген сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап жазыңыз.

1. Хайуандар неге таласады?
_______________________________________________________________________[1]
2. Жылдың басы не болыпты?
_______________________________________________________________________[1]

4. Мәтін бойынша оқиғалардың ретін ажыратыңыз.
I Хайуандар жылдың басы болуға таласыпты
II. Жыл басы тышқан болады.
IІІ.Тышқан қулық ойлайды.
I, ,ІІІ, IІ
ІІІ, II, І
I,ІІІ, ІІ
[1]

Жазылым

Берілген суреттерді қолдана отырып, басқа қалада тұратын досыңызға хайуанаттар бағына жасаған саяхатыңыз туралы хат жазыңыз. Хаттың құрылымын сақтаңыз (50-55 сөз).

_____________________________________________________________________________
[8]
​

Мәтінге тақырып қой /1 балл/

ТЫҢДАЛЫМ

Көшпелі ғұмыр кешкен қазақ халқының ертеден-ақ ежелгі мекені – ауыл болған. Ауыл — адамзаттың өмірге келген жері. Дүниедегі ең құдіретті АНА болса, ауыл да барлық халықтың анасы, тіршіліктің нәрі.

Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев: «Ауыл түлесе – қазақ түлейді. Өйткені, ауыл мен қазақ ажырамас ұғымдар. Туған жер – әркімнің қасиетті мекені, талай жанның өмір-бақи тұратын өлкесі. Оны қайда жүрсе де жүрегінің тү¬бінде сақтайды» деп жазады ол.

Игі жақсының барлығы осы ауылдан шығады емес пе? Ақын-жазушыларымыз да, сазгер, күйшілеріміз де, аты аңызға айналған даналарымыз да сол қарапайым ауылдың қара шаңырағынан шыққан.

Ауылдың үй ішінде өте қызық. Ас ішіп болған соң, ауыл балалары әжелеріне құрт-май жасауға көмектеседі. Аталары болса жылқыларды ерекше күтіп баптайды, таңғы асын іше салып немерелеріне атта отыруды үйретуге ауылдың шетіне барады. Шіркін, қысқы демалыста онда тіпті қызық. Ауылдың артезиан суларынан аққан сырғанақтарда бастауыш сынып оқушылары көңілдерін көтереді. Шанамен сырғанап, қар атысып ойнайды.

Ауыл – ырыс-береке мен мерекенің құт мекені, ынтымақтың отаны.

1. Мәтінге тақырып қой /1 балл/

________________________________________________________________________________

2. Мәтіндегі ең маңызды 3 тірек сөзді жаз /1 балл/

________________________________________________________________________________

3. Кестедегі ақпараттың дұрыс (+) немесе бұрыс (-) екенін анықта /3 балл/

АқпараттарДұрыс +Бұрыс —

Ауыл барлық халықтың анасы

Көшпелі қазақ халқының мекені – ауыл болмаған

Ауыл – ырыс-береке мен мерекенің құт мекені болып саналады

​

Құқық және заңға қатысты сөздердің жалғасын табыңдар:

1. Бір қазаға екі. жоқ

2. Куәсіз істі күмән табар, Куәлі істі. табар

3. Мен. қылған күні ай жарық болды.

4. Би екеу болса,. төртеу.

5. Әр елдің. басқа, Иттері қара қасқа

6. Елшіге. жоқ.

7. Тақыр жерге су төксең, жүруге тайғақ болар, Жаманға сырыңды айтсаң, тар жерде. болар.

1. Абай өлеңдерден басқа тағы қандай шығармалар жазған?
2. Ақынның қарасөздерінің саны қанша?
3. Абайдың қарасөздері қандай тақырыптарды қамтиды?
4. Абай қандай әдеттерден аулақ болуға шақырады?
5. Абай қандай қасиеттерді насихаттайды?
6. Ақынның қарасөздері қандай туынды?
7. «Бірінші сөзге» қандай атау беруге болады?​