Мәтінен экалогияға қатысты терминдерді теріп жазындар ​

мәтіндегі етістіктерді тұйық етістікке айналдырып, сөйлемдер құра​

15. Мәтіннің қатесін түзеп жаз.
Аз уақыттың ішінде ол сарабшылар тарапынан жоғары
баға алды. Әуелі тоқтар ғарышкерлер тобына дайындыққа
қосылды.
Тоқтар – ер тұлғалы, жаны жайсаң азамат.
Бейбіт Төлеубайұлы
о Етістіктерді тауып, қай шақта тұрғанын айт.​

Мәтіндегі көп нүктенің орнына тиісті сөздер мен сөз тіркестерін қойып жазып
қандай сөз табынан екенін табыңдар.
1. Күшік әбден тынығып, қайта қутындай бастаған кезде . бір
кішкене бала келді (М.М.). 2. Түрі кенет өзгеріп кететіндей, айнаға
сәт сайын сүзіле, өзгеше бір қарайды (Б.Нур.). 3.
бұл арадан
еткомбинаты салынған (Д.И.). 4. Көкірегін бұлқан-талқан еткен ашуын
баса алмай, ол тағы . жүре бастады (І.Е.). 5. Ақбілек орталарында
төмен қарап келе жатып, әңгімелеріне құлақ салды (Ж.А.). 6. Тасболат
басын . салып, бірсыпыра жерге шейін ойланумен отырды (Б.М.).
Тиісті сөздер: өзгеріс іздеп, малы көп болған соң, төмен, жорғақ
татып, алыстан, ерсілі-қарсылы.
ә Сөйлемдерді сөйлем мүшесіне қарай талдаңдар, пысықтауышқа тән белгілерді
атаңдар.
​

58. Меңзер бағытымен оқып, шыққан сөйлемді тақырып етіп алып,
мәтін құрап көр.
​

2-Жаттығу

Көп нүктенің орнына екінші бағандағы етістіктің

тиістісін қойып, сөйлемдерді көшіріп жаз.

Әсет фломастермен сурет…

жазады

Ақын өлең…

емдеді

Дәрігер балаларды…

салды.

Оқушы есеп…

пісті.

Пеш үстіндегі сүт…

шығарды.

5. Мәтiндегi сөйлем мүшелерiнiн калыпты орын тәртiбiнiн және сөз тіркестерінің мағыналық байланысының сақталмау себептерін тү- сiндiрiп, түзетiп жазындар. Халык денсаулығының нашарлауы және демографиялык көрсеткіштердің төмендеуіне әсер ететін себептердің негізгі- сiнiн iшiнде климаттық, әлеуметтік, экономикалык ахуал- дармен катар, экологиялык колайсыздыктар да ерекше орын алады. Казiргi кезде жер шарынын көптеген аймақтарында та- биғатты бүлдіріп, адамның өмір сүруіне төндіретін қауiп зиянды әрекеттер көбейді. Жер үстінде экологиялық тұтас апат аймақтары пайда болды. Өндiрiстi iрi қалаларда, техногендiк елдi коныстарда кор- шаған орта катты ластануда. Осы қоршаған бүлінген ортада адам ағзасына залалды заттар молайды. Кеселдi мундай зат- тар адам өміріне қауіп төндіреді.​

термин сөзлердің мағнасы
​

Қазақстандағы моңғол шапқыншылығы. 1-сабақ

Терминдерді анықтамаларымен сәйкестендір.

Түмен

Ноян

Құрылтай

көшпелі халықтардың басқару органы, маңызды мемлекеттік мәселелерді шешу үшін билеушілердің жиналысы

моңғол әскерінің әскери-әкімшілік бөлінісі, саны он мың жауынгерден тұрды

әскери-әкімшілік бөліністің басшысы (мың, жүз) және әскери жетекші

Артқа

Тексеру

​

ТАПСЫРМАНЫҢ МӘТІНІ
Мәтіннің бірінші бөлігінен теңеу сөзді тап.
Бөдене
Қыс. Күн суық. Інім екеуіміз жол жағалап
келеміз. Кенет Шиқ-шиқ еткен дыбыс естілді. Біз
дыбыс шыққан жерге жақындадық. Бұл
қанатымен қар сабалаған жұдырықтай бөдене
екен. Мен оны аяп кеттім. Қойныма тығып, үйге
әкелдім. Оң қанаты сыныпты. Оны таңып
қойдық. Бөдене күн өткен сайын жазыла
бастады.
Көктемге дейін үйде асырадық. Терезеден
сыртқа қыт-қыттап қарай береді. Күн әбден
жылынған соң, оны ұшырып жібердік. Бөдене
бізге алғыс айтып бара жатқандай болды.
Інім екеуміз қол бұлғадық.
​

9. Мәтінді оқы. Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойын анықта.
Қожанасыр досының үйіне келсе, ол үйін тазалап жатыр
екен. Қожанасыр одан:
Е, достым, не істеп жатырсың? — деп сұрайды.
— Ә, Қожа, мынау ескірген киім, қағаз, кітап – бәрін өр-
тейін деп жатыр едім, – дейді досы.
Қой, достым! Киім ескіргенімен, кітап ескірмейді.
Кітаптың сырты ескіргенімен, ішіндегі ақыл сөзі ескірмей-
ді, — депті сонда Қожанасыр.
«Қожанасыр әңгімелерінен»
• Мәтінге екі ат қой: бірі — тақырыптың қысқаша атауы, екіншісі
негізгі ойдың қысқаша атауы болсын,
• Негізгі ой берілген бөлікті тауып жаз.​