Шығармаға арқау болған басты ойды өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазыңыз. Әр сұраққа 1-2 сөйлеммен…

Шығарманың мазмұны бойынша оқиға желісін
рет-ретімен орналастыр.
Дегенмен қарапайым халықтың мұң-зарына
і түсінбей, өзін ғана ойлаған байға да зауал
келеді.
І
Кейін де сол атау көлдің аты болып қала
береді.
1
Отар-отар малдары бірінен соң бірі індетке
шалдығып, қырыла бастайды.
І
Кезінде менің көлiм деп билік жүргізген
байды мұқатқысы келгендер көлді
«Атқырылған» деп ауыл арасында атап
жүреді екен.
1
Арамдықпен жиған малдан түгі қалмаған
бай кедейлер қатарына амалсыз қосылады.​

1 из 1

1-тапсырма

Шығармадан келтірілген үзінділерді пайдалана отырып, автордың бейнесін (негізгі ойын, көзқарасын) анықтаңыз.

Асан қайғының (автор бейнесі) жерге айтқан сыны арқылы жердің қандай қасиеттері туралы айтқанын анықтаңыз.  

Асан қайғының сыны

Қандай қасиеттер туралы айтады?

Автор қандай адам?

Түркістанның қасында ескі қорған қала Сауранды көргенде: «Әттеген-ай, қорғанды ай тақырдың бетіне, Шөлістанның өтіне салған екен. Сарқырап аққан суы жоқ, жайқалып тұрған нуы жоқ, түбі тұрақты қала бола алмас», — деген екен.

Баянауыл тауын көргенде: «Баянға жаймай, қой семірмес», — деп, Асан қазіргі Баянауылды өзіне жайлау етіпті.

Жетісуды көргенде: «Мынау Жетісудың ағашының басы сайын жеміс екен, шаруаға жақсы қоныс екен», — депті.

Ақмешіт (қазіргі Қызылорда) тұсындағы Сыр өлкесін көргенде: «Ей, Ақмешіт, жерің шаң екен, суың жар екен, әр бұтаның түбінде кесек етің бар екен! Елің жұтамас, малыңның көзіне сақ бол!» — депті.

Қарсақбай аймағын көргенде: «Айналаң жапан түз екен,тауыңның асты жез екен, екі тауың ел біткенді шақырар, басыңа байлық қонар, жұртың ашықпас!» — деп жүріп кетіпті.

​

перевод пж ТЫҢДАЛЫМ ОҚылым -тапсырма. Мәтінді тыңда. Релге белiп окындар. Ертеде бір жас жігіт өзінің кедейлігін айтып, әрдайым мұңын шарады екен. Шіркін-ай, менің байлығым көп болса, жаксы емiр сүрер едім. — деп зарлауын қоймапты. Бiр кунi карт тас кашаушы етіп бара жатып, зарлап отырған жігіттің қасына келеді. Саған не болды сонша жы- лап? Сен нағыз бай адам емессің бе? — дейді. Мен баймын ба? — деп жігіт таңғалады. — Ол — қандай байлық? Сенiң көзiң ше? Бiр кезiндi E қаншаға сатар едің? — деп сұрайды қарт. Оның не! — деп шошып кетедi жiгiт кезімді ешкандай б маймын. Ал енді екі қолың мен аяғыңды алтынға айырбастар ма едің? — Жоқ, ешқайсысын да алтынға айырбастамаймын, — дейді жі — Міне, көрдің бе, сен өте бай адамсың. Адамның ен улкен байл дейді карт. Оны ақшаға сатып ала алмайсын мен денсаулығы, Карт осыны айтады да женіне кетеді. -​

2. Сұрақтарға «Иә», «Жоқ» деп жауап беріңіз. 2б

1. Көшпелілер — мал шаруашылығымен, сауда-саттықпен айналысқан ба?

2. Көшпелі тайпалардың бірі – сақтар.

3. Сақтар өте кедей халық.

4. Сақтар жауынгер халық болған ба?

5. Ержүрек әйелдердің бірі — сақ патшайымы Тұмар.

6. Сақтар жерін парсылар жаулап алаған.

Шығамын тірі болсам адам болып»
а) Өлеңнің тақырыбы мен идеясын анықтаңдар.

ә) Ақынның ойы мен арманын қалай толықтырар едіңдер?

​

сөйлемді талдау

Ол бұрын ауылда киетін қос етек көйлек, оқалы қамзол, асыл тасты биік сәукелесін тастап, қала сəніне, оның ішінде татар қыз-келіншектерінің киім үлгісіне қарай бейімделе бастаған. Үстіне қос етекті торғын көйлек, кестелі қызыл қатипа қамзол, басына асыл тастары шам нұрына шағылған, ақ жібек кіреукелі, биік сәукеле киген Айжан көзге оқшау көрінеді. Аппақ шатырдай кимешек-шаршысына қылау түспейтін, қызыл күрең қaтипа камзолының екі өңірінде қапсырмалы күміс түймелер үймелеген, екі қолының салалы саусақ- тары алтын жүзіктерге толы Ажардың қазіргі сәні де жұрттан өзгеше. Деме- жанның үстінде қасқыр ішік, түлкі тымақ, саптама етігі бар. Көкжал Барақ күпісін жамылып, қорылдаған қалпы дүниені басына көшіріп жатыр.

С.Мұратбеков «Жусан иісі». 2-сабақ

Үзіндіде кейіпкерлердің қандай көңіл-күйі сипатталған?

Түн қараңғылығында шошақ бөрікке ұқсап қарауытып тұрған Ешкіөлмес шоқысы енді бірде жалғыз көзді әулие мекен еткен үңгір тауға ұқсап кетті. . Тұтасқан қап-қара аспан тұншықтыра салардай боп ауыл үстін тұмшалап тұр. «Апыр-ай, жалғыз көзді дәу оянып кетер ме екен» ,– деп зәре-құтымыз қалмайды.

Қуаныш, шаттық

Қорқыныш, үрей

Сағыныш, мақтаныш

Артқа

Тексеру

​

Көп нүктенің орнына шартты райдың –са,- се жұрнағын қойып, сөйлемдерді көшіріп жазыңыз.

Бүгін досыма аруханаға бар. -м деп едім.

Достар көп бол. , өмірдің қызығы сол.

Татулық бол . , бейбітшілік болады.

Дос табу оңай бол., ал оны сақтау қиын.

Шынайы досың бол., өмірлік серігің бар.

1.Фонетика деген не?
а) дыбыс ә) лексика б) жіктеу

2. Қазақ тіліне тән неше дыбыс бар?
а) 3 ә)5 б)9

3.Қазақ әліпбиінде неше әріп бар?
а) 32 ә) 42 б) 44

4. Отбасы мүшелерін көрсет
а) әже, шәй, әке ә) әке, ата, ана б) ана, нан, аға

5. «Балдырған» сөзінде неше буын бар?
а) 2 ә) 3 б)4

6. Мағыналары бірдей сөздерді .дейміз
а) омоним ә) синоним б) антоним

7. Мақалды аяқта:
«Мектеп-кеме,
Білім-.»
а) теңіз ә) көл б)мол

8.Оқу құралдарын көрсет
а) доп, күнделік ә) қалам, кітап б)күнделік, гүл

9.Антоним сөздерді көрсет
А) мектеп, сабақ ә) үлкен, кіші б) ата, әже

10.Күз айларын ата:
а) наурыз, сәуір, мамыр ә)желтоқсан, қаңтар, ақпан б) қыркүйек, қазан, қараша

11.Дұрыс жауабын тап: Досымның мінезі.
а) ұзын ә)əдемі б) сыпайы

12.Зат есімнің сұрақтары
а) неше, қанша ? ә) кім, не? б) қандай, қайда?

13.Азық-түлік дүкенінде не сатылады?
а) киімдер ә) нан, сүт б) тоқаш, қарындаш

14.Көмектес септігінің сұрақтары:
а) кімді, нені ә) кімнің? ненің?6) кіммен? немен?

15.Қала деген сөзге көптік жалғауын жалға
а) дар ә) лар б)дер

1.Көп мағыналы сөзді табыңыз.Жақындаса, таудың басында жалпиған бір адам отыр. А) Жақындаса Б) Обаның С) Адам Д) Басында Е) Жалпиған 2. Ұяң дауыссызға аяқталатын сөзді көрсетіңіз.А) Қант Б) Асық С) Көрік Д) Геолог Е) Қағазбен 3.Жуан буынды сөзді табыңыз.А) ӘсемпазБ) Әуесқой С) Дәріхана Д) АдамЕ) Сәнқой4.Қысқарған сөзге айналатын сөзді белгілеңіз.А)Біріккен сөздер Б) Америка материгі С) Егеменді елД)Берекелі Қазақстан Е) Америка құрама штаттары5. Тұрақты сөз тіркесін табыңыз.А)Жазғы жайлауБ) Жол торабы С) Сын және сынау Д) Жұлдызы қарсы болу Е) Таза жүру 6. Тек орыс тілінен енген сөздерде ғана қолданылатын таңбаны белгілеңіз. А) ә Б) е С) щ Д) ъ Е) к 7. Бірыңғай бітеу буынды көрсетіңіз. А) Қала Б) ДалаС) Орақ Д) Қаспақ Е) Етік8. Жұрнақ жалғанған сөзді табыңыз. А) Әкеміз Б) Қасында С) Қамқоршы Д)Ауылда Е) Жақсысың 9. Жіктік жалғауында тұрған сөзді табыңыз. А) Санақ Б) Табалдырық С) Кеншінің Д) Сепкіш Е) Ауылданбыз 10. Көп нүктенің орнына тиісті қосымшаны қойыңыз. А) Шұғыла. А) –ңқы Б) –лыС) –шақ Д) –ғы Е) –ы11.Қыстырма сөзді анықтаңыз. А) УҺ В) Балам С) Бәрекелді Д) Амал қанша Е) Тәйт 12. Сұраулы сөйлемді табыңыз.А)Ол бізге келмеді Б) Ол бір қызық дәурен екен С)Үйде пеш жоқ Д) Басшыларың кім Е) Пай-пай, мына аттың семізін-ай 13. Сын есімнен болып тұрған толықтауышты табыңыз.А) Білгенге жол бос. Б) Жақсылық қасындағы үшеуге кезек-кезек қарады. С) Бейсен Жомартпен кейін қайтты. Д) Ескіге жаңа өлшеуіш Е) Әсетке әлденелерді айтып жатыр.14. Күрделі сөзді көрсетіңіз. А) Биыл Б) Жаз С)Жаздай Д) Жаздық Е) Білім 15.Реттік сан есімді табыңыз. А) Бесеу Б)ЖиырмадайС)Жүз он екінші Д)Елу-алпыс Е)Төрттен бір16. Одағайды белгілеңіз. А)Найзағай жарқ етті. Б) Әке, айтқаныңыз дұрыс екен. С) Аһ, дүние-ай, өтеріңді білдім бе? Д)Қорыта айтсақ, олардікі дұрыс.Е) Меніңше, ертең келерміз.17. Үтірдің қойылусебебін табыңыз. Оқып білім ал, бөбек! А) Бірыңғай мүшелер В) Одағай С) Қыстырма сөздер Д) Оңашаланған айқындауыш Е) Қаратпа сөз18. Ыңғайлас салаласты табыңыз. А) Олар көктемде еш босамайды. В) Жаңбыр жауды да, от өшті. С) Біздің сынып кең. Д) Ол біресе далаға шықты, біресе үйге кірді. Е) Түнде күзетші ұйықтап қалғандықтан, қалың жылқы егіске түсіп кетті. 19. Күрделі анықтауышты табыңыз.А) Аласалау үйден түтін шығып жатыр. В) Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен.С) Біраздан кейін іштен қара торы жігіт шықты. Д) Далада кішкентай балалар ойнап жүр.Е) Шалғай ауылдарда жарық сөніп қалды. 20. Жалаң сөйлемді көрсетіңіз.А) Талай сырды ақтырды. В)Мен елдің елшісімін. С)Рахмет күлді.Д) Біздің замандасымызқандай екен?Е) Қазақстанның осынысы ұнайды.

СРОЧНО НАДО