12 тапсырма. Дереккөздерден Астанадағы Ұлттық мұражай туралы материалдарды та- уып, оның ішінен сақ…

арналған тапсырмалар
Астана — әсем қала
Осыдан 15 жыл бұрын Астананы көшіру идеясы іске асты. Тарихқа үңілсек, бұл идея
бұрын да көтерілген. Айталық, Әлихан Бөкейхановтың «Григорий Николаевич Потанин» атты
мақаласындағы «Қазақты автономия қылсақ, Қараөткел — Алаштың ортасы, сонда университет салып,
қазақтың ұл-қызын оқытсақ, «Қозы Көрпеш — Баянды» шығарған Шоқан, Абай, Ахмет, Міржақыпты
тапқан қазақтың кім екенін Еуропа сонда білер еді-ау» деген сөздерді еске түсірейікші. Өкінішке орай,
ол кезде қалыптасқан саяси ахуал Алаш жұртын Қараөткелге (қазіргі Астана) шоғырландыруға
мүмкіндік бермеді. Ол мүмкіндік өткен ғасырдың соңындағы азаттықпен бірге келді. Қазақ тарихының
жаңа беттері ашылды.
Тәуелсіз мемлекет құру және оның жаңа астанасын таңдау бақыты Мемлекет басшысы Нұрсұлтан
Әбішұлы Назарбаевқа бұйырды. Өзінің төлтумасына балаған Астана қаласы туралы толғауын Елбасы:
«Жаңа астанаға көшу және оны салу туралы ой менде ертеректе, сонау алыстағы 1992 жылы туған еді,
бірақ мен ол кезде мұны аузымнан шығармадым, өйткені Қазақстанның экономикасы ойлағанды іске
асыруға мүмкіндік бермеді», — дей келіп, 1992 жылы, Қазақстанның Президенттігіне бүкіл халық болып
сайлағаннан кейін, мен Ақмолаға келдім. Есілден көлденең тартылған ескі көпірдің ортасында тұрып,
өзенге карадым. Маған қаланың ортасында ағып өзен жатқан болса, қашан да сол ұнайтын. Өзен қалаға
ерекше бір көрік береді мәртебесін көтереді. Мысалы, бізде Жайықтың бойында Атырау,
Сырдарияның бойында Қызылорда, Тобылдың бойында Қостанай, Ертістің бойында Семей мен Кереку
орналаскан. Ал әлемде қаншама Астаналар ылғи өзен жағасына салынған. Санкт-Петербург — Невада,
Мәскеу — өзі аттас өзенде, Париж — Сенада, Лондон — Темзада тұр. Оның үстіне Ақмола Қазақстан мен
бүкіл Еуразияның орталыгына орналасқан» — деп жеткізді.
Деректерге көз салсак, Арқа төсіне көшіп келген жылдары Астанадағы тұрғындар саны 290
мыңдай болған. Ал қазіргі есеп үш еселенді. 800 мыңға жуықтады. Ішкі көші-қон есебінен бас
каламызға қоныс ауыстырғандар саны 1999 жылдан бастап қарқын алды. Сол жылдары еліміздің
түкпір-түкпірінен Елордаға 62 мыңға жуық адам көшіп келген. Биылдың өзінде Астанаға 40 мыңнан
астам адам табан тіреті.
(Астан қаласының жаңа атауы — Нұр-Сұлттан қаласы)
1 тапсырма Мәтінге талдау жасаңыз:
• Тақырыбы 16/
Мазмұны не туралы? 26/
Мәтіннен термин сөздерді теріп жаз 26/
3
2 тапсырма Мәтінді құрылымдық бөліктерге бөле отырып, жоспар құрыңыз. Әр бөлімге атау беріңіз.
1) Кіріспе бөлім
2) Негізгі бөлім
3) Қорытынды бөлім
Л6/
16/
Л6/
3 — тапсырма Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың Ақмола қаласын Қазақстанның астанасы етіп таңдап
алуының себебі неде? Сұрақтың жауабын 3-4 сойлеммен жаз. /36/​

12-тапсырма. «Ұлы Жібек жолынын жаңғыруы» аймақтық мәдени-туристік агенттігіне үш тiлдi меңгерген еріктілерді тарту үшін жарнама

мәтін құрап жаз. Шартты райлы етiстiктердi колдан.

10
-тапсырма.
Өзің тұратын жердегі Ұлы Отан соғысына не Ауған соғысына қатысқан
ардагерлер туралы мәліметтерді жинап, диаграмманы толтыр.​

21. Әлеуметтік желі арқылы келген хабарламаны окы. Тарихи ескерткіштері өте көп. Түркістан қаласын ара- лап, киелі орындармен танысуға шақырамыз. • Сөлемдер түсiнiктi құрылған ба? Оларды калай жетiлдiруге бо- лады? Қандай сөздермен толықтыра аласыңдар?

​

ЖАЗЫЛЫМ
11-тапсырма. «Астана мақтанышым» деген тақырыпта эссе жаз.
Талаптар:
• нақты айқындалған кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды бөлімнен құралуы
шарт;
• тақырыптан ауытқымаған дұрыс;
пікірді ұтымды дәлелдермен рас-
ЕСТЕ САҚТА!
тау қажет;
өмірмен байланысты болуы тиіс; Астана — Қазақстан
• өзіндік тың пікірлер келтіру керек; Республикасының елордасы.
• баяндау стилі нақты болуы шарт; Ол – ірі бизнес орталығы.
• Сын есім мен нақ осы шақты
Астанада көптеген мәдени
ұтымды қолдану қажет;
орталық бар. Астанада зәулім
көлемі — 50-60 сөз.
ғимарат көп.
102
6-тақырып​

11-тапсырма. Үш нұсқаның ішінен қажетті сөзді таңдап жаз.

Биоалуантүрлілік табиғаттағы (ылғалды, суды, тұрақтылықты) сақтайды. Оған аң-құс, өсімдік, (гүлдер, топырақ, саңырауқұлақтар) жатады. (Көбейіп, кеміп, ақталып) бара жатқан аң-құсты сақтау керек. Табиғаттағы (пайдалы, қажет, улы) зиянкес жәндіктер, (жақсылық, қамқорлық, қиянат) жасамайтын тіршілік иелері экожүйені сақтауға көмектеседі.

ДАМ 50 БАЛЛОВ!

3-тапсырма. Перифразаланған сөйлемдер ішінен мәтін мазмұнына жатпайтын екі ақпаратты анықта: 2 балл
А)Баяғыда бір байдың қолында жалғыз жетім қыз болыпты.
В)Жетім қыз жаңбыр аяқталғанша тоспай жүріп кетті.
С) Ауылда еш үйде шай қайнап,ас піспепті.
Д)Жолаушы жетім қызға батасын бермепті.

Баяғыда байдың қолында бір жетім қыз болыпты. Әке-шешесінен ерте айрылып, жалғыз қалған екен. Жетім қыз байдың отын-суын тасып күн көріпті. Күндердің күнінде сол ауылдың қыздары жиналып, тезек теруге шығыпты. Терген тезектерін буып, арқалап алыпты. Үйлеріне қайтып келе жатқанда жаңбыр құйып кетеді. Қыздар отындарын арқалап үйлеріне қарай жүгіріпті.
Жетім қыз қырық жамау жаман шапанын шешіп алып, отынның үстіне жауып, жаңбырдың басылуын күтіп отырыпты. Алыстан келе жатқан жолаушы мұны көріп, қыздың қасына келеді де:
Шырағым, ана балалар ауылға кетіп қалды ғой. Сен неге қалып қойдың? — деп сұрайды. Сонда қыз:
Барса, бара берсін. Олардың отындары да, киімдері де су болады.
Атты кісі ауылға барса, айтқанындай-ақ елдің отындары су болып, шай қайната алмай отыр екен.
Жәміш деген қыз баланың үйі қайсы? — дейді жолаушы. –Анау жотаның үстіндегі үй, — деп көрсетіп жібереді.
Жолаушы сол үйге барып түседі. Шайы қайнап, тамағы пісіп тұр екен. Мұны көріп отырған қонақ жетім баланы шақырып алып:
-Қызым, сен ақылды бала екенсің, алдыңнан жарылқасын! — деп батасын беріпті.​

3-тапсырма. «Менің ғылымға қосар үлесім қандай?» тақырыбында өз ойынды жаз. дам 30 балов сөйлем құрылымы бар​ керек

22 -тапсырма. 2 Суретке кара. Тірек сездi пайдаланып, досынмен бірге мәтiн курап, жаз. Тiрек создер: әжей, семке, апарысу, жолдан Вту, көмектесу ТЫҢДАЛЫМ ОКЫЛЫМ АЙТЫЛЫМ -тапсырма. 3 Мәтiндi окып, такырып кой. Тусiнгенiндi айт. МӘТІНМЕН ЖҰМЫС Адамдар бiр-бiрiне құрмет көрсетуi керек. Бул сыпайылық пен әдептiлiкке жатады. Кiшiлер улкендерге курмет, улкендер кiшiлерге улгi керсеткені дұрыс Улкенді сыйлау — жаксы касиет. Әр бала өз үйiнде атасын, әжесiн, әкесі мен анасын құрметтегені жен. Мектепте мұғалімдерге құрмет көрсету жаксы тәрбиенiң белгiсi Әлібек — өте тәрбиелі, мейiрiмдi, акылды бала. Атасы оған ақыл айтып, жаксы iстерге уйретеді. Әлібек атасының сезiн тындайды. Атасын сыйлайды. Әлібек көшеде улкен кісілерге немек береді. Оларға кешеден етуге, автобустан түсуге көмектеседі. Үлкен кiсiлердiң семкелерi ауыр болса, уйiне апарысады. Олар Әлібекке алғысын айтады 1-такырып 6 -тапсырма. Мәтіннен тәуелдік жалғауы бар сездерді терiп жаз. Косымшалардын жалғану ерекшелігін түсіндір. Матнсоны жұмыс ЖАЗЫЛЫМ -тапсырма. 7 кластер толтыр. Үлкендерге калай кемектесесiн? «Сәле кошта деу ке Улке сөйл YAKE Улю кер Ба HE е​

4-тапсырма. Көптік жалғауы қате жалғанған сөйлемдерді табың дар. Себебін түсіндіріндер. 1. Алыстан көп жылкы көрінеді. 2. Біраз ойыншығымды ініме бердім. 3. Менің анамның шаштары өте ұзын. 4. Айымның бірнеше қаламсаптары бар. 5. Адам бойында сан түрлі мінез болады. 6.Мұздатқыштан 5 балмұздақтар алдым. 7. Әр адам өз заттарына ұқыпты болу керек. 8.Бүгін барлық оқушылар саббаққа белсенді қатысты. 9.Дархан кітапханадан қанша кітаптар алғанын ұмытып қалды.
​