1. Китеп столдун . жатат. 2. Тумбочка терезенин . турат. 3. Шкафтын . гүл турат. 4. Мектептин . чоң…

128. Татаал сүйлөмдөрдүн тутумундагы жөнөкөй сүйлөмдөрдүн

чегин ажыраткыла. Тең байланыштагы татаал сүйлөмдүн мазмунун

сактоо менен, багынынкы байланыштагы татаал суйлом түрүндө

өзгөртүп түзгүлө. Мурунку жана өзгөргөн варианттарын өз ара салыш-

тыруу аркылуу грамматикалык түзүлүшүндөгү жана маанилик ка-

тыштарындагы айырмачылыктарын түшүндүргүлө.

COL

1. Бирок мен бирди айтам, турмуш минди айтат. 2.

Андан бери өттү го далай жылдар, далай айлар, бирок

өрнөк калды, үлгү калды олбөгөн. (Н.Б.) 3. Момун жаш

кезинде жүгөн, камчы өрчү, кийин ал кардал азайган

сон таштап койду. (Ч.А.) 4. Бокендин атасы Байтерек

жетимиштен эбак ашты, бирок колхозДУН БЕЛДҮҮ ИШтер-

мандарынын бири

устасы. (К.К.) 5. Отряд үйлөрүн

кыдырып тинтишкен экен, катылган мылтыктар табы-

лыптыр. (К.Б.) 6. Эми күн жылыйт, адам акка, мал кекке

тоëт. 7. Түн бир убак болуп калды, ага карабай Шайбе-

ков дагы эле чекесин укалап, кат жазуу менен убара.

(Ч.А.) 8. Ай сүттөй жарык тийип турат, ошондуктан

карангыда баскан жаныбар даана көрүнөт.(К.Бек.) 9. Бе-

лек уулу күп-күп сүйлөп, байды жекире баштады,

чогулгандар тымтырс турушту. 10. Жер бетин карангы-

—

2. Сөз айкаштарын түзгүлө.

менин — …

алма — …

помидор — …

тамагы — …

сизди — …

баланы — …

терең — …

сасык тумоо — …

кызарып калыптыр

тыңшап көрөйүн

дем алыңыз

алым жок

тийген

угуп көрөйүн

ойлонуңуз

ооруп калыптыр

1. Биз келечекке карыздарбыз.( Сүйлөмдүн баш мүчөлөрү кайсы жакта,санда турат?) А) 1-жак, жекелик сан Б) 2-жак, көптүк сан В) 1-жак, көптүк сан Г) 3-жак, көптүк сан

2. Тоолор менен токойлор жашыл көйнөк кийишет. (Сүйлөмдөгү ээлик милдетти аткарган сөздү белгилегиле) А) Тоолор менен токойлор Б) көйнөк В) жашыл көйнөк Г) токойлор

3. Оозуна алы жетпегендер үйдөн-үйгө кирип, бүгүнкү жаңылык тууралуу айтып жатышты. (Сүйлөмдөгү толуктоочтук милдетти аткарган сөздү белгилегиле) А) Оозуна алы жетпегендер Б) үйдөн-үйгө кирип В) бүгүнкү жаңылык Г) жаңылык тууралуу

4. Анын өчпөс элеси мага шооласын төгүп, маңдайымда ар дайым Чолпондой балбылдап турат. (Сүйлөмдөгү аныктоочторду белгилегиле) А) Анын Б) Чолпондой, анын В) шооласы, ар дайым Г) Өчпөс, анын

5. Ашы бар казан сүйкүмдүү, досу бар адам күйүмдүү. (Сүйлөмгө синтаксистик талдоо жүргүзгүлө)

6. Кылымдардан бери жашап келген эл, кылым карыткан тил, эч качан жоголбойт деген ойдомун. (Сүйлөмдөгү аныкталгычтар кайсылар?) А) Кылымдардан бери жашап келген, кылым карыткан Б) эч качан жоголбойт В) эл, тил Г) кылым карыткан тил

7. Кылымдардан бери жашап келген эл, кылым карыткан тил, эч качан жоголбойт деген ойдомун. (Сүйлөмдөгү атоочтук түрмөктөр кайсылар?) А) Кылымдардан бери жашап келген, кылым карыткан Б) эч качан жоголбойт В) эл, тил Г) кылым карыткан тил

8. Биз ошол күнү өтө жакшы иштедик. (Сүйлөмдөгү бышыктоочторду тапкыла) А) ошол күнү Б) өтө жакшы В) ошол күнү, өтө жакшы Г) Биз, иштедик, ошол күнү

9. Жашынан адептүү өскөн адам абийирин карыганча сактай алат. (Сүйлөмдөгү тике толуктоочту тапкыла) А) адептүү Б) Жашынан В) Жашынан адептүү өскөн Г) абийирин

10. Апасы Зууранын оорун колдон, жеңилин жерден алуу үчүн кой артынан түшкөн. (Белгиленген сөздүн синтаксистик милдетин аныктагыла) А) аныктооч Б) бышыктооч В) толуктооч Г) баяндооч

11. Ошол күнү Танабай жайыттан кеч кайтып, кеч жаткан. (Сүйлөмдөгү мезгил бышыктоочту тапкыла) А) Ошол күнү Б) жайыттан В) кеч Г) кеч кайткан

12. Бузулуп кетер санаа бар, артымда калар бала бар. (Сүйлөмгө синтаксистик талдоо жүргүзгүлө) ​

5. Сүйлөмдөрдү мааниси боюнча толуктап жазгыла.
1) Дениң таза болсо, дилиң да . болот.
2) Спорт менен . , ден соолукка пайда болот.
3) Эгин айдап чөбүн чап, пайда тап.
4) Өнөрүн болсо, . чап.
5) Биринчи байлык —
6) Абийирди жашындан
7) Футболдун мекени — . өлкөсү.​

1.Саймалы-Таштын бетинде чегилген
а) адам сөлөкөттөрү
б) идиш-аяктар
в) курал-жарактар
2. Байламталарды белгилегиле (союзы)
а) эң, жана, тууралуу
б) менен, ошон үчүн, себеби
в) абдан, ал эми, жана да
3. Жай сүйлөмдүн аягына кайсы белги коюлат
а) илеп
б) суроолуу
в) чекит
4. Этиштин өткөн чагын белгилегиле
а) эс алдым
б) эс алам
в) эс алуудамын
5. Карамолдо Орозов кайда төрөлгөн?
а) Нарында
б) Ысык-Көлдө
в) Ак-Талаада
6. Сөз өзгөртүүчү мүчөнү белгилегиле
а) –чы
б) –бы
в) -ынчы
7. Атай Огонбаев ким?
а) композитор
б) сүрөтчү
в) ырчы
8. Буйрук иретиндеги макалды белгилегиле
а) Адам жүрөгү менен күчтүү, жыгач тамыры менен күчтүү.
б) Эр болсоң көк бол, айткан сөзгө бек бол.
в) Жакшы бала элпек, жаман бала тентек.
9. Сөздөрдүн антонимдерин жазгыла а) ак — б) караңгы — в) тоголок —
10. Сөздөрдүн синонимдерин жазгыла а) атактуу — б) абдан — в) жайлуу —
​​

144. Алган билимди терендетүү көнүгүүсү. 1) Төмөнкү сүйлөмдөрдү окуп чыгып, кара тамта менен терилген сөздердун сын атоочтук жана этиштик белгилерин аныктагыла. 2) Эрежелерин түшүндүргүлө. 3) Синтаксистик мил- детин айтып бергиле. 4) Атоочтуктардын оң, терс формаларына оозеки мисалдар келтиргиле.

1. Көрген, билген адам жок. 2. Жаш карыбас болсочу, жашыл ойбос болсочу. 3. Салам айткан сөзүнө, толкунданып турамын. 4. Келер кишилер келишти. 5. Шахмат ойноочу балдар мектепке чогулушту. 6. Айтып жаткан сөзүмдүн сыры да ушул. 7. Кемибес хандын бир татым тузу кемиптир. 8. Меөрөгөн уйдун, урген иттердин, балдарын чакырган эне- лердин, кишенеген жылкылардын үндөрү угулат.​

6. Туурабы же туура эмеспи? Туурасын жазгыла. 1. Бахтияр апасы менен жашылча-жемиш дүкөнүнө барышты. 2. Байкесине булгаары өтүк алышты. 3. Баарына жука байпак алышты. 4. Бахтиярга 42-өлчөмдөгү жылуу күрмө табышты. 5. Байкесине ак топу, эжесине тери тумак алышты.​

1) Акылдуу адамга тапшыруу — иштин ийгилиги.
Тизмектеги жанаша келген айкындооч мүчөнү белгиле.
а) адамга тапшыруу
б) иштин ийгилиги
в) акылдуу адамга
г) жок
2) Кыштын камын жазда ойло.Бышыктоочтун түрүн белгиле.
а) себеп
б) орун
в) максат
г) мезгил.​

Алган билимди эске тушуруу конкурсу.1)Томонку этиш создорго атоотуктарды уюшьурган мучолорду (-ган,-ар,-бас,-оочу,-уучу,—а+тур,жур,-ып дургон) улап суйлом ойлоп жазгыла.2)Атоочтуктун эти штуки жана сын атоочтук застыл белгилерин айтып бергиле.
Жаз,кел Оку,иште,бар,ал.
помогите пожалуйста пж​

5* 187. Өз алдынча иштөө көнүгүүсү. 1) Сүйлөмдөрдөн чакчылдардын этишке окшош белгилерин таап, кандай жолдор менен уюшулуп жатканын аныктагыла. 2) Чакчылдардын эрежесин, эмне учун этиштин өзгөчө түрү экендигин айтып бергиле. 3) Чакчылдар катышкан татаал этиштерди сөздүн курамына ажыраткыла. 1. Дос күйдүрүп айтат, душман сүйдүрүп айтат. 2. 200дөй жылкыны жайлоого айдап кетип бара жатабыз. 3. Ажарга көп нерселердин улутаны, үргөнү даана угулду. 4. Болгон кепти төкпөй-чачпай айтып бердим. 5. Өз жумушумду аткармайын- ча, санаам чыдабайт. 6. Айылга жеткиче, сүйлөшүп бардык. 7. Шатыратып күн жааса, жерге жагат дечу эле. 8. Көп болуп жылдыз ай болбойт, коону тар адам бай болбойт. 9. Иштөө керек жүгүнүп, басуу керек чалкалап.​