3. Сүйлөмдөрдү окугула. Бир уңгулуу сөздөрдү тапкыла жана жазып алгыла. Бул тоок. Тооктун жөжөлөрү бар….

Сүйлөмдөрдү толуктап жазып,бири-бириңерге окуп бергиле.

Бир күнү жаныбарлар булбулдун сайраганын. . Эшекти. кылышты. Булбул . сайрады . Ал абдан сонун. Бирок эшек булбулдун үңү . окшогон жок деп айтты. Жаныбарлар . нааразы болушту.

128. Татаал сүйлөмдөрдүн тутумундагы жөнөкөй сүйлөмдөрдүн

чегин ажыраткыла. Тең байланыштагы татаал сүйлөмдүн мазмунун

сактоо менен, багынынкы байланыштагы татаал суйлом түрүндө

өзгөртүп түзгүлө. Мурунку жана өзгөргөн варианттарын өз ара салыш-

тыруу аркылуу грамматикалык түзүлүшүндөгү жана маанилик ка-

тыштарындагы айырмачылыктарын түшүндүргүлө.

COL

1. Бирок мен бирди айтам, турмуш минди айтат. 2.

Андан бери өттү го далай жылдар, далай айлар, бирок

өрнөк калды, үлгү калды олбөгөн. (Н.Б.) 3. Момун жаш

кезинде жүгөн, камчы өрчү, кийин ал кардал азайган

сон таштап койду. (Ч.А.) 4. Бокендин атасы Байтерек

жетимиштен эбак ашты, бирок колхозДУН БЕЛДҮҮ ИШтер-

мандарынын бири

устасы. (К.К.) 5. Отряд үйлөрүн

кыдырып тинтишкен экен, катылган мылтыктар табы-

лыптыр. (К.Б.) 6. Эми күн жылыйт, адам акка, мал кекке

тоëт. 7. Түн бир убак болуп калды, ага карабай Шайбе-

ков дагы эле чекесин укалап, кат жазуу менен убара.

(Ч.А.) 8. Ай сүттөй жарык тийип турат, ошондуктан

карангыда баскан жаныбар даана көрүнөт.(К.Бек.) 9. Бе-

лек уулу күп-күп сүйлөп, байды жекире баштады,

чогулгандар тымтырс турушту. 10. Жер бетин карангы-

—

2. Сөз айкаштарын түзгүлө.

менин — …

алма — …

помидор — …

тамагы — …

сизди — …

баланы — …

терең — …

сасык тумоо — …

кызарып калыптыр

тыңшап көрөйүн

дем алыңыз

алым жок

тийген

угуп көрөйүн

ойлонуңуз

ооруп калыптыр

төмөнкү сүйлөмдү жазып алып,карата сөздөрдүн астын сызып көрсөткулө.Каратма сөздөр кайсы сөз түркүмдөрү экенин айтып бергиле.
1.Балам,ушул катыңды кайта окучу.​

4. Сүйлөмдөрдү толуктап жазгыла.

1. Биздин шаарда . театры бар. 2. . балдар үчүн жомок көрсөтүлдү. 3. Оюн . кызыктуу болду. 4. Биз . орунда отурдук. 5 . Актёрлорго кол . . 6. Алар . жүгүнүштү.

203. Алган билимди тереңдетүү көнүгүүсү. 1) Төмөнкү сүйлөмдөрдү окуп чыгып, кошмок сөздөрдү кашаадан чыгарып, тууралап жазгыла. 2) Алардын канча жана кандай сөздөрдөн түзүлгөндүгүн аныктагыла. 3) Кош сөз менен кошмок сөздөрдүн айырмасы кандай? 1. Айланада чымчыктар чыйпылдап, чымын-чиркей ызылдап, жара- тылыштын жайкы сулуулугун (ого бетер) көркүнө келтирет. 2. Бири- бирин куушкан ак көпөлөктөр (колтийбеген) кооз гүлдөргө анда-санда (конокалышып), чырмалган муруттарын (жазыпжиберишет). Султан- мурат (коэкырын) салып, Мырзагулду (карапкоюп) отурган. 3. (Тоголок Молдо) — кыргыз элинин улуу акыны. 4. Көрдүңбү, балам, чымчыктар танэрте) кандай сайрап жатканын. 5. Жашылча өсүмдүктөрү үчүн элкайдакөчөттүн) кызматы чоң.​

Үйгө тапшырма. Үйүңөрдөн тактоочторду катыштырып, турак жайды сүрөттөн, кыскача дилбаян жазып келгиле.
​

айжан китеп окуп берди деген сүйлөмдөгү татаал баяндоочту тап​

1. Биз келечекке карыздарбыз.( Сүйлөмдүн баш мүчөлөрү кайсы жакта,санда турат?) А) 1-жак, жекелик сан Б) 2-жак, көптүк сан В) 1-жак, көптүк сан Г) 3-жак, көптүк сан

2. Тоолор менен токойлор жашыл көйнөк кийишет. (Сүйлөмдөгү ээлик милдетти аткарган сөздү белгилегиле) А) Тоолор менен токойлор Б) көйнөк В) жашыл көйнөк Г) токойлор

3. Оозуна алы жетпегендер үйдөн-үйгө кирип, бүгүнкү жаңылык тууралуу айтып жатышты. (Сүйлөмдөгү толуктоочтук милдетти аткарган сөздү белгилегиле) А) Оозуна алы жетпегендер Б) үйдөн-үйгө кирип В) бүгүнкү жаңылык Г) жаңылык тууралуу

4. Анын өчпөс элеси мага шооласын төгүп, маңдайымда ар дайым Чолпондой балбылдап турат. (Сүйлөмдөгү аныктоочторду белгилегиле) А) Анын Б) Чолпондой, анын В) шооласы, ар дайым Г) Өчпөс, анын

5. Ашы бар казан сүйкүмдүү, досу бар адам күйүмдүү. (Сүйлөмгө синтаксистик талдоо жүргүзгүлө)

6. Кылымдардан бери жашап келген эл, кылым карыткан тил, эч качан жоголбойт деген ойдомун. (Сүйлөмдөгү аныкталгычтар кайсылар?) А) Кылымдардан бери жашап келген, кылым карыткан Б) эч качан жоголбойт В) эл, тил Г) кылым карыткан тил

7. Кылымдардан бери жашап келген эл, кылым карыткан тил, эч качан жоголбойт деген ойдомун. (Сүйлөмдөгү атоочтук түрмөктөр кайсылар?) А) Кылымдардан бери жашап келген, кылым карыткан Б) эч качан жоголбойт В) эл, тил Г) кылым карыткан тил

8. Биз ошол күнү өтө жакшы иштедик. (Сүйлөмдөгү бышыктоочторду тапкыла) А) ошол күнү Б) өтө жакшы В) ошол күнү, өтө жакшы Г) Биз, иштедик, ошол күнү

9. Жашынан адептүү өскөн адам абийирин карыганча сактай алат. (Сүйлөмдөгү тике толуктоочту тапкыла) А) адептүү Б) Жашынан В) Жашынан адептүү өскөн Г) абийирин

10. Апасы Зууранын оорун колдон, жеңилин жерден алуу үчүн кой артынан түшкөн. (Белгиленген сөздүн синтаксистик милдетин аныктагыла) А) аныктооч Б) бышыктооч В) толуктооч Г) баяндооч

11. Ошол күнү Танабай жайыттан кеч кайтып, кеч жаткан. (Сүйлөмдөгү мезгил бышыктоочту тапкыла) А) Ошол күнү Б) жайыттан В) кеч Г) кеч кайткан

12. Бузулуп кетер санаа бар, артымда калар бала бар. (Сүйлөмгө синтаксистик талдоо жүргүзгүлө) ​

2татаал сүйлөм тузуу​