С.Мұратбеков «Жусан иісі». 2-сабақ Үзіндіде кейіпкерлердің қандай көңіл-күйі сипатталған? Түн қараңғылығында…

2. Сұрақтарға «Иә», «Жоқ» деп жауап беріңіз. 2б

1. Көшпелілер — мал шаруашылығымен, сауда-саттықпен айналысқан ба?

2. Көшпелі тайпалардың бірі – сақтар.

3. Сақтар өте кедей халық.

4. Сақтар жауынгер халық болған ба?

5. Ержүрек әйелдердің бірі — сақ патшайымы Тұмар.

6. Сақтар жерін парсылар жаулап алаған.

Сұрақтарға жауап бер.

1. Ақбөкен қандай жануар?

2. Оны қазақтар тағы да қандай атаумен атайды?

3. Ақбөкендер қалай сақтанады?

4. «Киіктердің өзін-өзі емдеуі» қандай жолмен жүзеге асады?

5. Жауабыңда қай мағынадағы сөздер басым болды: зат атауы, сын-сапа атауы, қимыл-қозғалыс атауы. Кестеге салып

толтыр.

Уақыт аз​

Тапсырма. «Ол кім? Бұл не?» әдісі. С.Мұратбеков «Жусан иісі» әңгімесі бойынша берілген үзінділердің кімге қатысты екенін немесе не нәрсеге байланысты айтылып жатқанын анықтандар. Ойларынды дәлелдеп, жауаптарыңды толықтырып жазыңдар. Үзінді . Дүниедегі жақсылық атаулының бәр-бәрі: ерлік те, ізгілік те, сұлулық пен ақылдылық та, әйтеуір адамға тән не бір асыл қасиеттің барлығы да сонда болушы еді. . Оны естігенде біз — алым-жұлым киінген қара борбай балалар бір сәтке жадау қалпымызды ұмытып, шетімізден: көк семсерді жарқ- жұрқ еткізіп, ат ойнақтатып жауға қарсы арыстанша шабатын нағыз қас батырдай сезінуші едік өзімізді. — Мыналар шана ма! — дейтін мұрнын тыжырайтып. — Шіркін, өзінің рулі бар, алдында шамы бар ылдиға да, өрге де бірдей сырғанайтын шана болса. «Мынау алда тұрған асқар таудан күндіз құс ұшып өте алмайды, қанаты күнге күйіп қалады. Тек түнде ғана ұшып өтеді. Сондықтан да біз түнді күтуіміз керек. Түнде маған да қанат бітеді. Сен тек жығылып қалмай, көзіңді тарс жұмып, менің жалымнан мықтап ұстап этыр. Мен: «көзіңді аш!» дегенде бір-ақ аш. Сонда, мына асқар таудың арғы жағында, мұнан гөрі аласа, шошайған қоңыр тау тұрады. Ол «салғыз көзді дәудің мекені», — дейді. Ә. Мен білдім. Ей, бала, сендер кеше эшіп келдіңдер ғой, ә? Коныр сиырларын бар ғой, ә? — деді Ол кім? Бұл не?​

сөйлемді талдау

Ол бұрын ауылда киетін қос етек көйлек, оқалы қамзол, асыл тасты биік сәукелесін тастап, қала сəніне, оның ішінде татар қыз-келіншектерінің киім үлгісіне қарай бейімделе бастаған. Үстіне қос етекті торғын көйлек, кестелі қызыл қатипа қамзол, басына асыл тастары шам нұрына шағылған, ақ жібек кіреукелі, биік сәукеле киген Айжан көзге оқшау көрінеді. Аппақ шатырдай кимешек-шаршысына қылау түспейтін, қызыл күрең қaтипа камзолының екі өңірінде қапсырмалы күміс түймелер үймелеген, екі қолының салалы саусақ- тары алтын жүзіктерге толы Ажардың қазіргі сәні де жұрттан өзгеше. Деме- жанның үстінде қасқыр ішік, түлкі тымақ, саптама етігі бар. Көкжал Барақ күпісін жамылып, қорылдаған қалпы дүниені басына көшіріп жатыр.

2. Жан-жануарларды, құстарды, осімдіктерді, жәндіктерді

қорғау не үшін қажет? Жауаптардың дұрыс нұсқасын тап.

а) кейін өз пайдаларына жарату үшін;

Ә) бірегей табиғи экожүйелердің тұрақтылығын сақтау үшін

б) жарыстарға қатысып, жүлделі орындар алу үшін,

в) табиғат байлығын болашақ ұрпаққа жеткізу үшін,

3. Екі қорықтың өзіне тән ерекшелігін айт. Алдыңғы сабақтарда

оқыған ақпараттарды еске түсір.

Өлең үзінділерін ретімен орналастыр.

Жапанға біткен жапырақ

Жамылсаң тонар ма екенсің?

Күрек тісін қасқайтып

Сұлу сүйер ме екенсің?

Жетімдіктің белінен

Асып өтер ме екенсің?

Жазғы шыққан бүлдірген

Сұғыңсаң тояр ма екенсің?

Жарық сәуле көре алмай,

Ел шаңына ере алмай,

Сол бойы кетер ме екенсің?

О, Ақтан жас, Ақтан жас,

Сенде жетер ме екенсің?

переведите вот эти слова:

1. Қөзің қарауытып, басың айналады.
2. Мұхиттарда көк киттердің күңіренгенін, аққулардың таза суды аңсағанын көрдік.
3. болашақтарың жарқын, көңіл күйлерің жақсы болады.
4. бəріне жауапты сендерсіңдер. Біз қазақтарды «күннен келген халық» деп білеміз. Сендер сол халықтың ұрпағысыңдар. Сондықтан бəріне жауаптысыңдар! — деді үлкен қонақ.

1 из 1

1-тапсырма

Шығармадан келтірілген үзінділерді пайдалана отырып, автордың бейнесін (негізгі ойын, көзқарасын) анықтаңыз.

Асан қайғының (автор бейнесі) жерге айтқан сыны арқылы жердің қандай қасиеттері туралы айтқанын анықтаңыз.  

Асан қайғының сыны

Қандай қасиеттер туралы айтады?

Автор қандай адам?

Түркістанның қасында ескі қорған қала Сауранды көргенде: «Әттеген-ай, қорғанды ай тақырдың бетіне, Шөлістанның өтіне салған екен. Сарқырап аққан суы жоқ, жайқалып тұрған нуы жоқ, түбі тұрақты қала бола алмас», — деген екен.

Баянауыл тауын көргенде: «Баянға жаймай, қой семірмес», — деп, Асан қазіргі Баянауылды өзіне жайлау етіпті.

Жетісуды көргенде: «Мынау Жетісудың ағашының басы сайын жеміс екен, шаруаға жақсы қоныс екен», — депті.

Ақмешіт (қазіргі Қызылорда) тұсындағы Сыр өлкесін көргенде: «Ей, Ақмешіт, жерің шаң екен, суың жар екен, әр бұтаның түбінде кесек етің бар екен! Елің жұтамас, малыңның көзіне сақ бол!» — депті.

Қарсақбай аймағын көргенде: «Айналаң жапан түз екен,тауыңның асты жез екен, екі тауың ел біткенді шақырар, басыңа байлық қонар, жұртың ашықпас!» — деп жүріп кетіпті.

​

Мәтінді оқып,төмендегі тапсырмаларды орындаңыз

Тараз-Талас өзені бойында орналасқан тарихи қала. Ол V ғасырға дейін салынған. 2000 мың жылдық тарихы бар. Оның даму жолдарының құпиясы мен сыры көп.

Әр қаланың өзінің ерекше бойтұмары болады. Тараздың бойтұмары-Карахан мен Айша Бибі күмбездері.Аңыз бойынша,Айша Бибі Түркістанда жас батыр Караханмен кездеседі.Бірін-бірі ұнатқан екі жас үйленуге келіседі. Жаугершілік заман болғандықтан,елін,жерін қорғап шайқаста жүрген Қарахан уәделі мерзімде Айша Бибіге бара алмай қалады.

Арада біраз уақыт өтеді. Айша Бибі Қараханның мекені-Тараз қаласына бару үшін қасына күтушісін ертіп,жолға шығады. Бірнеше күн жол жүріп,Таразға жетеді. Қаланың төбесі көрінгеннен кейін өзеннің жағасына тоқтап,сол арада суға түсіп,біраз демалмақ болады.Ұзақ жолдан шаршаған жас ару маужырап ұйқыға кетеді.Осы кезде оны даланың улы жыланы шағып алады.

Қарахан батыр естіп,емші мен молданы әкеліп некесін қидырады. Қайғырған Қарахан сүйіктісіне арнап,әсемдеп күмбез орнатады. Қанша уақыт өтсе де,сол күмбез екі ғашықтың махаббатының өшпес белгісі болып тұр.

1-тапсырма

Мәтінгі ат қойыңыз. 1балл

2-тапсырма

Мәтінге байланысты сөйлемді табыңыз.

А. Кітап туралы

Ә. Сауда туралы

Б. Екі ғашық туралы

В. Ұлы Жібек жолы туралы 1 балл

Айша Бибі қасына . ертіп жолға шықты.

А.досын

Ә. анасын

Б. құрбысын

В. Күтушісін 1 балл

3-тапсырма

Мәтін бойынша дұрыс/бұрыс ақпаратты анықтаңыз.( + белгісімен белгілеңіз) 2 балл

Ақпараттар

Дұрыс

Бұрыс

Бұл аңыз Өскеменде болған деседі

Карахан батыр ғашығына күмбез орнатты.

Жазылым

1-тапсырма

Мына төмендегі етістіктерді жедел өткен шақта жіктеңіз 3 балл

( жазу,ойнау,бару)

2-тапсырма

Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып жазыңыз

Сауда.,құнды.,ежелгі.(қала,жолы,сыйлық) 2 балл

СРОЧНО!

ЖАЗЫЛЫМ 12-тапсырма. «Бес саусақ» тәсілі арқылы сұрақтарға жауап Бас бармак — басты мәселе. Бүгінгі сабақта ен кунды мәселе не болды? жаз. Балан үйрек бірлесу. Мен топта/жипта қалай жумыс жасадым? Кімге көмек бердім? — Ортан терек — ойлану. Мен бүгін қандай білім мен тәжірибе алдым? — Шылдыр шүмек шынайылық. Сабақ маған унады ма? Неліктен? 1 Кішкентай бөбек — көңіл күй ахуалы. Мен өзімді сабақта қалай сезiндiм?​