Мәтін бойынша сұрақтарға жауап жаз. Жыр Сарыбай мен Қарабайдың аң аулап жүріп құда болып, Қозы мен Баянды…

СРОЧНО!

Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

Қозы Көрпеш пен Баян сұлу аңызының ел аузында бірнеше нұсқасы жүр. Соның бірі әйгілі аңызды былайша өрбітеді:

Ноғайлы жұртында Қарабай мен Сарыбай есімді екі бай болыпты. Кішкентайынан бірге өсіп, дос болған Сарыбай мен Қарабай әлі дүниеге келмеген балаларын атастырып қояды. Ұлы дүниеге келмей жатып Сарыбай аңшылықта қайтыс болады. Қарабай сөзінде тұрмай: «Қызымды жетім ұлға бермеймін», — деп, Өлеңтінің аяғын өрлей Аягөзге көшеді.Аягөзге барған соң ноғайлының биі Сұлтанғазы Қарабайдың ауылын ерулікке шақырады. Сонда Шашақ байдың баласы Қодар Баянға ғашық болады. Алайда, атастырылған Қозы мен Баян ер жете бір-біріне ғашық болады. Қодар өте қанішер, әрі зұлым адам екен. Екеуара шайқаста бірінші болып Қозының басы кетеді. Сүйіктісінен айрылған Баян кек алуды ұйымдастырады. Ол Қодарды алдап, егер ол құдық қазып берсе, оған тұрмысқа шығамын дейді. Қодар Баянның шашынан ұстап алып, құдықты терең етіп қаза бастайды. Құдық тереңдей бергенде, Баян шашын кесіп жіберіп, Қодарды құдыққа батырып, өлтіреді. Ал өзі өз-өзін қылыштап, бақилыққа аттанады.

Мәңгілік махаббаттың символы болған қос ғашықты Аягөз жерінде арулап көмген халық, мәңгілік махаббаттың белгісі ретінде осы мазарды салған екен.

1)Шығарманың жанрын анықтаңыз

А)әңгіме

В) ертегі

С) аңыз

Д)повесть

2)Мәтіннің негізгі тақырыбын табыңыз

А) Қодардың батырлығы

В) Қос ғашықтың махаббаты

С) Уәдеге берік болуға үйрету

Д) Қозының өмір жолы

3)Баян дұшпаннан кегін алған жерді тауып жазыңыз.

______________________________________________________________________________________________________________________________________

4)Төмендегі сұраққа бір сөйлеммен жауап беріңіз.

Қарабай мен Сарыбай қандай келісімге келеді?

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

5)Қодар қандай адам?

______________________________________________________________________________________________________________________________________

«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен 1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
2-нұсқа
Аты-жөні: _______________________________________________

Оқылым
Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз.

Ертеде хайуандар жылдың басы болуға таласыпты. Сонда жылқы:
— Адам менің күшімді пайдаланады, ақ сүтімді ішеді,мықты қылыма дейін арқан, жіп еседі. Жыл басы мен боламын, — дейді.
         Түйе:
Мен сен көтере алмайтын ауыр жүкті көтеріп, алыс жерлерге барамын. Аш болдым деп арпа, сұлы сұрамаймын. Су табылмаса, шөлде де жүре беремін. Жыл басы болу маған лайық.
  Сиыр айтады:
— Адам егін ексе, менімен егеді, сүтімді ішеді, құрт-май жасайды, жыл басы болу маған лайық.
         Қой айтады:
         -Адам қалың жүнімді алып, киіз басады,жылы киім тігеді, арқан еседі. Сүтімнен құрт-май алады.
         Ит айтады:
         — Мен болмасам, сендерді не ұрлап, не қасқыр жеп тауысар еді.
         Тауық айтады:
         — Мен болмасам, кісі ерте жұмысына бармай, ұйықтап қалар еді.
         Тышқан не айтарын білмей тұрады да, қулық ойлап, жиылғандарға айтады:
         — Бұл таластан ешнәрсе өнбес, жылды кім бұрын көрсе, сол жыл басы болсын.
         Өзгелері тышқанның сөзін қостайды. Біраздан соң тышқан жорғалап, түйенің өркешіне шығып отырады.
         Сонан соң жылды бәрінен бұрын тышқан көріп, хабар беріп, жыл басы болыпты. Түйе бойына сеніп құр қалыпты.

Мәтін мазмұнына сай ат қойыңыз. __________________________________________
[1]
Мәтіннен сын есімдерді тауып жазыңыз.
[3]
____________________________________________________________________

Берілген сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап жазыңыз.

1. Хайуандар неге таласады?
_______________________________________________________________________[1]
2. Жылдың басы не болыпты?
_______________________________________________________________________[1]

4. Мәтін бойынша оқиғалардың ретін ажыратыңыз.
I Хайуандар жылдың басы болуға таласыпты
II. Жыл басы тышқан болады.
IІІ.Тышқан қулық ойлайды.
I, ,ІІІ, IІ
ІІІ, II, І
I,ІІІ, ІІ
[1]

Жазылым

Берілген суреттерді қолдана отырып, басқа қалада тұратын досыңызға хайуанаттар бағына жасаған саяхатыңыз туралы хат жазыңыз. Хаттың құрылымын сақтаңыз (50-55 сөз).

_____________________________________________________________________________
[8]
​

Мәтінге тақырып қой /1 балл/

ТЫҢДАЛЫМ

Көшпелі ғұмыр кешкен қазақ халқының ертеден-ақ ежелгі мекені – ауыл болған. Ауыл — адамзаттың өмірге келген жері. Дүниедегі ең құдіретті АНА болса, ауыл да барлық халықтың анасы, тіршіліктің нәрі.

Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев: «Ауыл түлесе – қазақ түлейді. Өйткені, ауыл мен қазақ ажырамас ұғымдар. Туған жер – әркімнің қасиетті мекені, талай жанның өмір-бақи тұратын өлкесі. Оны қайда жүрсе де жүрегінің тү¬бінде сақтайды» деп жазады ол.

Игі жақсының барлығы осы ауылдан шығады емес пе? Ақын-жазушыларымыз да, сазгер, күйшілеріміз де, аты аңызға айналған даналарымыз да сол қарапайым ауылдың қара шаңырағынан шыққан.

Ауылдың үй ішінде өте қызық. Ас ішіп болған соң, ауыл балалары әжелеріне құрт-май жасауға көмектеседі. Аталары болса жылқыларды ерекше күтіп баптайды, таңғы асын іше салып немерелеріне атта отыруды үйретуге ауылдың шетіне барады. Шіркін, қысқы демалыста онда тіпті қызық. Ауылдың артезиан суларынан аққан сырғанақтарда бастауыш сынып оқушылары көңілдерін көтереді. Шанамен сырғанап, қар атысып ойнайды.

Ауыл – ырыс-береке мен мерекенің құт мекені, ынтымақтың отаны.

1. Мәтінге тақырып қой /1 балл/

________________________________________________________________________________

2. Мәтіндегі ең маңызды 3 тірек сөзді жаз /1 балл/

________________________________________________________________________________

3. Кестедегі ақпараттың дұрыс (+) немесе бұрыс (-) екенін анықта /3 балл/

АқпараттарДұрыс +Бұрыс —

Ауыл барлық халықтың анасы

Көшпелі қазақ халқының мекені – ауыл болмаған

Ауыл – ырыс-береке мен мерекенің құт мекені болып саналады

​

искать цифрыМағжан Жұмабаев «Батыр Баян» поэмасы. 4-сабақ Шығарманың эстетикалық құндылығын айқындайтын эпизодтарды анықта. 1. Сол кезде елге қорған болған Абылай, Көп жаудың бірін шауып, бірін арбап. Алаштың аруы боп кетсе-дағы, Жанымен өз жұртынан айрылмаған. 2. Жырда қалмақ қызы Баянға ғашық болады, бірақ Баянның тарапынан жауап болмаған соң, інісі аңқау Ноянды алдап көндіреді. Еліне қашып, Баяннан солай кек қайтарады. 3. Батыр Баян бізге елін сүйген, қорған болған батырлығымен бірге адамшылық, азаматтық, адалдық, өз мүддесінен халық мүддесін жоғары қоюшылық, гуманистік, сезімталдық, табандылық сияқты қасиеттерімен де қымбат

Ауыл – дәстүрлі қазақ қоғамында ежелден қалыптасқан ұғым. Ж.Әбдірашев: «Ауыл – қаланың анасы, анасын ұмытпайды баласы» – деген екен. Ауыл – әр халықтың, соның ішінде қазақ халқының алтын бесігі, темірқазығы. Ұлтымыздың салт-дәстүрі, қаны мен жаны сол ауылдан басталады. Халық мақтанышына айналған әйгілі арыстарымыздың бәрі де сол ауылдан шыққан. Сондықтан да елімізді көркейтуге осы бастан өз үлесімізді қосуға тиіспіз. Ал біздің үлесіміз – сапалы білім алып, ел болашағын ойлайтын азамат болу. «Ауыл түбі – бірлік, қауым түбі – тірлік» деген мақал ауылдың этникалық, экономикалық және рухани маңыздылығын білдіреді.

Ауыл адамдары қала адамдарына қарағанда салтты берік ұстанады, қарапайым, жомарт, ашық, кішіпейіл, бауырмал, мейірімді болып келеді. Себебі ұлттық салт-дәстүр, әдет-ғұрып барлығы ауылда жақсы сақталған. Ауыл адамдары кеш ұйықтап, ерте тұрады. Ауылда таза ауа, дала тып-тыныш болады.

Қала өмірі тынымсыз тірліктен тұрады. Таңнан кешке дейін көліктің дауысы құлақ тұндырады. Қаптаған халық, у да шу. Қала адамдары барлық жаңалықтан хабардар, бірақ көбіне өзімшіл болып келеді.
——————

выпишите прилагательные из текста
помогите буду благодарна
20 баллов​

Мәтінді оқып шығып, мәтінге тақырып қойыңыз. Сұрақтарға толық жауап беріңіз.

Тақырып: ___________________________________________________

Адам көркі – шүберек. Сіздің әдемі көрінуіңіз, ең алдымен, киген киіміңізге байланысты.

Дегенмен, адам өзінің талғамына сүйенуі керек. Кейде шкафтың есігін ашып қалсаң, үстіңе ілетін бір дені дұрыс киім таппай әбігерге түсесің. Бұндай жағдай барынша жиі болады. Шалбарлар толып жатыр, ал мына жейдемен сәйкес келетін ешқайсысы жоқ.

Сондықтан, ең алдымен, жүрегіңіз қалаған стильді анықтап алыңыз! Әр түрлі жерлерге киіп баратын киімдеріңізді жұбымен алғаныңыз жөн.

Тізім жасаңыз. Алдымен өзіңіз қызығатын киімдердің тізімін жасап алыңыз, сосын өзіңізде бар киімдерді қайтадан қарап шығыңыз. Қолыңыздағы тізімге сүйене отырып, қай киімді қалдырып, қай киімді лақтырып тастау керектігін анықтаңыз. 1-2 жыл бойы киген киіміңізді ойланбастан лақтыруға болады.

Киімнің қымбатынан бұрын, өзіңізге үйлесетінін таңдаңыз.

Киімнің түсін жыл мезгіліне сәйкестендіріп алғаныңыз жөн. Басты қағидасы – түстердің өзара сәйкес келуі.

Тағы бір қатаң қағида: бір үлгіде үш түстен артық түс болмағаны жөн. Ал, егер киіміңіз алабажақ не әртүрлі түстен болса, онда аксессуарыңыз бір ғана түстен болсын.

Киімді мүсініңізге сай таңдағаныңыз дұрыс. Мүсіні әдемі адамдарды көргенде, еріксіз күрсініп, «Шіркін, менің де мүсінім осындай болса ғой.» деп армандаумен шектелеміз. Бар мәселе – мүсін мінсіздігінде емес, бар мүсініңізді пайдалана алуыңызда.

Автор қандай ой ұсынады? ___________________________________________________​

переведите вот эти слова:

1. Қөзің қарауытып, басың айналады.
2. Мұхиттарда көк киттердің күңіренгенін, аққулардың таза суды аңсағанын көрдік.
3. болашақтарың жарқын, көңіл күйлерің жақсы болады.
4. бəріне жауапты сендерсіңдер. Біз қазақтарды «күннен келген халық» деп білеміз. Сендер сол халықтың ұрпағысыңдар. Сондықтан бəріне жауаптысыңдар! — деді үлкен қонақ.

1.Көп мағыналы сөзді табыңыз.Жақындаса, таудың басында жалпиған бір адам отыр. А) Жақындаса Б) Обаның С) Адам Д) Басында Е) Жалпиған 2. Ұяң дауыссызға аяқталатын сөзді көрсетіңіз.А) Қант Б) Асық С) Көрік Д) Геолог Е) Қағазбен 3.Жуан буынды сөзді табыңыз.А) ӘсемпазБ) Әуесқой С) Дәріхана Д) АдамЕ) Сәнқой4.Қысқарған сөзге айналатын сөзді белгілеңіз.А)Біріккен сөздер Б) Америка материгі С) Егеменді елД)Берекелі Қазақстан Е) Америка құрама штаттары5. Тұрақты сөз тіркесін табыңыз.А)Жазғы жайлауБ) Жол торабы С) Сын және сынау Д) Жұлдызы қарсы болу Е) Таза жүру 6. Тек орыс тілінен енген сөздерде ғана қолданылатын таңбаны белгілеңіз. А) ә Б) е С) щ Д) ъ Е) к 7. Бірыңғай бітеу буынды көрсетіңіз. А) Қала Б) ДалаС) Орақ Д) Қаспақ Е) Етік8. Жұрнақ жалғанған сөзді табыңыз. А) Әкеміз Б) Қасында С) Қамқоршы Д)Ауылда Е) Жақсысың 9. Жіктік жалғауында тұрған сөзді табыңыз. А) Санақ Б) Табалдырық С) Кеншінің Д) Сепкіш Е) Ауылданбыз 10. Көп нүктенің орнына тиісті қосымшаны қойыңыз. А) Шұғыла. А) –ңқы Б) –лыС) –шақ Д) –ғы Е) –ы11.Қыстырма сөзді анықтаңыз. А) УҺ В) Балам С) Бәрекелді Д) Амал қанша Е) Тәйт 12. Сұраулы сөйлемді табыңыз.А)Ол бізге келмеді Б) Ол бір қызық дәурен екен С)Үйде пеш жоқ Д) Басшыларың кім Е) Пай-пай, мына аттың семізін-ай 13. Сын есімнен болып тұрған толықтауышты табыңыз.А) Білгенге жол бос. Б) Жақсылық қасындағы үшеуге кезек-кезек қарады. С) Бейсен Жомартпен кейін қайтты. Д) Ескіге жаңа өлшеуіш Е) Әсетке әлденелерді айтып жатыр.14. Күрделі сөзді көрсетіңіз. А) Биыл Б) Жаз С)Жаздай Д) Жаздық Е) Білім 15.Реттік сан есімді табыңыз. А) Бесеу Б)ЖиырмадайС)Жүз он екінші Д)Елу-алпыс Е)Төрттен бір16. Одағайды белгілеңіз. А)Найзағай жарқ етті. Б) Әке, айтқаныңыз дұрыс екен. С) Аһ, дүние-ай, өтеріңді білдім бе? Д)Қорыта айтсақ, олардікі дұрыс.Е) Меніңше, ертең келерміз.17. Үтірдің қойылусебебін табыңыз. Оқып білім ал, бөбек! А) Бірыңғай мүшелер В) Одағай С) Қыстырма сөздер Д) Оңашаланған айқындауыш Е) Қаратпа сөз18. Ыңғайлас салаласты табыңыз. А) Олар көктемде еш босамайды. В) Жаңбыр жауды да, от өшті. С) Біздің сынып кең. Д) Ол біресе далаға шықты, біресе үйге кірді. Е) Түнде күзетші ұйықтап қалғандықтан, қалың жылқы егіске түсіп кетті. 19. Күрделі анықтауышты табыңыз.А) Аласалау үйден түтін шығып жатыр. В) Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен.С) Біраздан кейін іштен қара торы жігіт шықты. Д) Далада кішкентай балалар ойнап жүр.Е) Шалғай ауылдарда жарық сөніп қалды. 20. Жалаң сөйлемді көрсетіңіз.А) Талай сырды ақтырды. В)Мен елдің елшісімін. С)Рахмет күлді.Д) Біздің замандасымызқандай екен?Е) Қазақстанның осынысы ұнайды.

СРОЧНО НАДО

Мәтіннен 3 етістікті бұйрық рай тұлғасына қойып жазыңыз

Қазақ халқының негізгі кәсібі мал шаруашылық болған. Қазақ өзінің малын қой, ешкі, жылқы, түйе, сиыр деп төрт түлікке бөлген. Осы төрт түлік малдың әрқайсысын шаруалар барынша өнімді, орынды пайдалана білген. Мал бағудың өзіндік әдістерін, малды күтіп — баптаудың тәсілдерін жете меңгерген. Жайылымдарды жыл мезгілінің төрт мезгіліне байланысты тиімді пайдаланып, көшіп — қонып отырған. Жайылымдар қыстау, көктеу, жайлау, күзеу деп аталған.

Қазақ халқы егіншілікпен де айналысқан. Оңтүстік өңірде ежелгі Сауран, Тараз, Отырар қалаларының маңайында ескі арықтардың ізі сақталған.Егінші қазақтың ертеден өсірген дақылдары – тары, күріш, жүгері, арпа, сұлы. Сонымен бірге бау-бақша да еккен.

Тапсырма. Мәтін Қан мен тер (романнан үзінді) қалай, тереңге кете ме тайызға шыға ма? Бүгін күн қалай батты, ертең мен Теңіз жайында әңгімелескен керемет әңгіме болатын балықтың бағыты сола ма, жоқ па? Балықшылар бүгін Райдың үйіне жиналды. Олар теңіз жайында, балың жайында әңгімелесіп отырды. Аттылы біреу есік алдына тоқтады. Аттан түсті. Атты байлап, сәлем Кәлен еді. Балықшылар Кәленді таныды. беріп, үйге кірді. Кіріп келген — Балықшы жас жігіт: Аға, отырыңыз! Төрге шығыңыз, — деді. Кален төрге шықпай, төмен отырып: Еламан, саған келдім, дел ойындағысын бірден айтты. Іздеп келдім, — Е, ат ұрлауды қойып, енді балық аулауға шықтың ба? — деді Рай. Балықшылар шошып қалды. Кәлен асықпады. Ол ашуланбай, түн болмаған кісідей жадырап: «Бала ғой», деп жүрсем, ержеткен екенсің, Балықшылар жадырап сала берді. Еламан: — Жарайды, шаруаңды айт! «Саған кісі керек», — дейді ғой. Мені пайшерiк қып алуға қалайсың? Мұз оятын кісі керек пе? Кәсіп — деді. Ал керек. Ендеше мені ал! — Шодырға бар. Билігі сонда. Міне, сөз! Ендігі жерде сендермен бірге жүріп көрейін, — деді. Ертеңінде Еламанға Андрей келді. Сақ бол. Федоров: «Аудың барлығы жарамсыз», – деп жатыр. Ертең сені бар адамыңмен мұз үстіне айдап шығайын деп жатыр. Мұз әлсіз емес пе? Оны мен де айттым. Бірақ Федоров тыңдамайды. Сақ бол! Тек абай- лап сөйлес! — деп кетті Иван. ВСЕ ГЛАГОЛЫ!​