Текст: Теңіз жағасында екі адам жүр. Бірі – Курнос, бірі – Андрей. Кенет ышқынып, жел гулеп кетті. Қамыстар…

І.      Оқылым
     Теңіз жағасында екі адам жүр. Бірі – Курнос, бірі – Андрей. Кенет ышқынып, жел гулеп кетті. Қамыстар құлап, топырақ борап, дүние алай — дүлей борап кетті. Андрей  бұл сұмдықты көрді: қатты соққан қара дауыл мұзды қақ жарып, ашып жіберді. Сіресіп жатқан мұз алға қарай жылжыды. Теңіз үсті түтігіп кетті. Андрей Курносты жаға қайыққа қарай сүйрей жөнелді. Иван:
—               Есің дұрыс па? – деп айқайлады.
—               Әне, балықшылар ығып барады.
—               Подумаешь! Ықса, барсын!
    Андрей не істерін білмей, сергелеңге түсті. Жанына Жалмұрат жүгіріп келді. Екеуі қайықты суға түсіріп мінді. Жел қайықты ұшырып ала жөнелді. Олар жағадан ұзап кетті. Теңіз үстінің дауылы өте қатты, үйдей толқындар. Жалмұраттың зәресі ұшты. Басы айналды. «Құдай-ай  сақтай көр!» — деп жалбарынды. Андрей қайықты есті.  Мұзда ыққан қайықшыларға жете алмай, өздері адасты. Қараңғы түнде қайықты үлкен сең соқты. Қайық быт-шыт болды. Екеуі мұздың үстінде қалды.
    Ал балықшылар теңізге шыққан соң, жұқа мұз быт-шыт болып жарылды. Олар жан-жаққа ығып кетті. Балықшылардың біреуі суға құлап, үшеуі үсіп өлді. Біреуі шалажансар. Еламан, Кәлен, Мөңке, Дос, Рай ғана қалды.
Таң атты. Дауыл басылды. Бұлар ыққан үлкен мұз шыңға тірелді. Балықшылар: «Қаратүпті  қара! Біз Қаратүптен шығыппыз», — деп шулады. Сақал- мұрты – қырау, беттерін үсік шалған. Осы жерде балықшылар Жалмұрат пен Андрейдің денесін көрді. Өздерін іздеп шыққандарын түсінді. Андрейдің тырнақтары жұлынған. Мұз үсті – қан. Өмір үшін жан аласқан. Жерді тырнағымен тырнаған. Андрей ақкөңіл еді. Промсолда балықшыларға жаны ашитын жалғыз адам еді.
 
1.Мәтіндегі балықшылар өмірі қай жерде болған?
  Где происходит  жизнь рыбаков  в тексте?                                      [1]
А) Каспий теңізінің жағасында
В) Балқаш теңізі жағасында
С) Алакөл көлінің жағасында
Д)  Арал теңізі  теңізі    жағасында ​

Тапсырма. Мәтін Қан мен тер (романнан үзінді) қалай, тереңге кете ме тайызға шыға ма? Бүгін күн қалай батты, ертең мен Теңіз жайында әңгімелескен керемет әңгіме болатын балықтың бағыты сола ма, жоқ па? Балықшылар бүгін Райдың үйіне жиналды. Олар теңіз жайында, балың жайында әңгімелесіп отырды. Аттылы біреу есік алдына тоқтады. Аттан түсті. Атты байлап, сәлем Кәлен еді. Балықшылар Кәленді таныды. беріп, үйге кірді. Кіріп келген — Балықшы жас жігіт: Аға, отырыңыз! Төрге шығыңыз, — деді. Кален төрге шықпай, төмен отырып: Еламан, саған келдім, дел ойындағысын бірден айтты. Іздеп келдім, — Е, ат ұрлауды қойып, енді балық аулауға шықтың ба? — деді Рай. Балықшылар шошып қалды. Кәлен асықпады. Ол ашуланбай, түн болмаған кісідей жадырап: «Бала ғой», деп жүрсем, ержеткен екенсің, Балықшылар жадырап сала берді. Еламан: — Жарайды, шаруаңды айт! «Саған кісі керек», — дейді ғой. Мені пайшерiк қып алуға қалайсың? Мұз оятын кісі керек пе? Кәсіп — деді. Ал керек. Ендеше мені ал! — Шодырға бар. Билігі сонда. Міне, сөз! Ендігі жерде сендермен бірге жүріп көрейін, — деді. Ертеңінде Еламанға Андрей келді. Сақ бол. Федоров: «Аудың барлығы жарамсыз», – деп жатыр. Ертең сені бар адамыңмен мұз үстіне айдап шығайын деп жатыр. Мұз әлсіз емес пе? Оны мен де айттым. Бірақ Федоров тыңдамайды. Сақ бол! Тек абай- лап сөйлес! — деп кетті Иван. ВСЕ ГЛАГОЛЫ!​

Тапсырма. «Ол кім? Бұл не?» әдісі. С.Мұратбеков «Жусан иісі» әңгімесі бойынша берілген үзінділердің кімге қатысты екенін немесе не нәрсеге байланысты айтылып жатқанын анықтандар. Ойларынды дәлелдеп, жауаптарыңды толықтырып жазыңдар. Үзінді . Дүниедегі жақсылық атаулының бәр-бәрі: ерлік те, ізгілік те, сұлулық пен ақылдылық та, әйтеуір адамға тән не бір асыл қасиеттің барлығы да сонда болушы еді. . Оны естігенде біз — алым-жұлым киінген қара борбай балалар бір сәтке жадау қалпымызды ұмытып, шетімізден: көк семсерді жарқ- жұрқ еткізіп, ат ойнақтатып жауға қарсы арыстанша шабатын нағыз қас батырдай сезінуші едік өзімізді. — Мыналар шана ма! — дейтін мұрнын тыжырайтып. — Шіркін, өзінің рулі бар, алдында шамы бар ылдиға да, өрге де бірдей сырғанайтын шана болса. «Мынау алда тұрған асқар таудан күндіз құс ұшып өте алмайды, қанаты күнге күйіп қалады. Тек түнде ғана ұшып өтеді. Сондықтан да біз түнді күтуіміз керек. Түнде маған да қанат бітеді. Сен тек жығылып қалмай, көзіңді тарс жұмып, менің жалымнан мықтап ұстап этыр. Мен: «көзіңді аш!» дегенде бір-ақ аш. Сонда, мына асқар таудың арғы жағында, мұнан гөрі аласа, шошайған қоңыр тау тұрады. Ол «салғыз көзді дәудің мекені», — дейді. Ә. Мен білдім. Ей, бала, сендер кеше эшіп келдіңдер ғой, ә? Коныр сиырларын бар ғой, ә? — деді Ол кім? Бұл не?​

Тапсырма 1. Оқылым Мәтінді 2 рет мұқият оқып,кестедегі ақпараттардың мәтін мазмұнына сай дұрыс немесе бұрыс екенін белгілеңіз. — Бұл кімнің үйі? -Жұмағұлдікі. -Жасай берсін Жұмағұл! -Не жұмыс істейді? -Қой бағады. -Қойлары көбейе берсін! -ІШешен үйде ме? -Үйде жок. Фермаға кетті Солай де. Еее. -Үйде кымыз бар шығар? -Бітті. -Сенің атын кім? -Дәулет. -Жаксы ат екен. Әдемі ат. Менің де атым Дәулет. Мұндай аты жаксы адам әсте өті айтпайды. Қымыз бар ғой, иә? -Бар. -Тамаша! -Үйге кірейік, кожайын. Қожа, жүр, үй ие ренжіп жүрер. Жүр, жүр, жүр. Дәмнен үлкен емеспіз ғой. -Бәрекелді! Сен өзің жомарт екенсің. Кеңпейіл ниетіне ризамыз. Мә, мынаған​

б)Мәтіннен етістіктерді тауып, морфологиялық талдау жасаңдар
ПОЖАЛУЙСТА ПОМОГИТЕ
Бұл терминді алғаш рет 1995 жылы америкалық профессор-
психиатр Айвен Голдберг ұсынған болатын. Ғаламтор ғасырының
алғашқы жылдарында-ақ ол Бүкіләлемдік ғаламтор жүйесіне
тәуелділікті құмар ойындарына тәуелді адамда пайда болатын
белгілермен салыстырды: бәрінен бұрын бұл әлеуметтік, кәсіби,
материалдық және отбасылық құндылықтардың адам үшін
маңыздылығының төмендеуі. Алғашында бұл терминді ғалым әзіл
ретінде айтқан, ал қазіргі таңда бұл «әзіл» күлкілі болатындай
жағдайда емес. Халықаралық аурулар классификациясына атауы
енгізілмегенмен, бұл аурудың салдары өте қиын жағдайға әкелуі
мүмкін екендігін ақ халаттылар ескертіп отыр.
Компьютер не ноутбугіңді көре қалған жағдайда «поштамды
тексере салайыншы» деп кіріп, кейін бірнеше сайттарды аралау
мен чатта сөйлесу арқылы көп уақытыңды сарп еткеніңді сезбей
де қаласың. Сөйтіп, көп уақытың
өзіңе кері жұмыс істеп, ғаламтор ден-
саулығыңа да кері әсер етеді.
Ғаламторға тәуелділіктен арылуды
пошта тексеруге арнайы уақыт ар-
наудан бастап, сол ережеден ауыт-
қымау керек. Уақыт көп мәсе-
лені шешуге көмектеседі. Өзіңе
жаңа қызығушылық не хобби аш.Түрлі қауымдастықтар мен клубтарға бар, спорт, музыка, би, ви
айтумен және т.б. өзіне қызықты істермен шұғылдан. Досынды
ертіп, денені шынықтыр. Кинотеатрға, концертке бар, кітап оқы.
Жалпы ғаламтордың орнын баса алатын бір қызығушылық тап. Бос
уақытыңды тиімді пайдалану үшін ақыл-ойды дамытатын үйірмелер
мен білім беру орталықтарына жазыл. Әйтпесе «батпандап кірген
аурудан кутылу қиындық тудырмасына кім кепіл!​

Тазалық керек адамға! Эсседегі сипаттама сөздердің орнын тап. Жақындай түссең мұрныңа келеді, жиіркеніп құсып қоюыңыз мүмкін. Осыншама адамды көрмеген едім. Аяғындағы кебісі де әбден тозған, сөгілгелі тұр. Дарылдатып сүйрегенде, артынан шаң борайды. Ол кебіс тозып, жаңа кебіс кигені есімде жоқ екен. Ал ол аяқкиімін шешіп үйге кірсе не болады, ол үйді бұзып қайта салу керек болатын шығар. е Артқа Тексеру Да
помогите =»»»0​

Мәтінді оқып шығып, мәтінге тақырып қойыңыз. Сұрақтарға толық жауап беріңіз.

Тақырып: ___________________________________________________

Адам көркі – шүберек. Сіздің әдемі көрінуіңіз, ең алдымен, киген киіміңізге байланысты.

Дегенмен, адам өзінің талғамына сүйенуі керек. Кейде шкафтың есігін ашып қалсаң, үстіңе ілетін бір дені дұрыс киім таппай әбігерге түсесің. Бұндай жағдай барынша жиі болады. Шалбарлар толып жатыр, ал мына жейдемен сәйкес келетін ешқайсысы жоқ.

Сондықтан, ең алдымен, жүрегіңіз қалаған стильді анықтап алыңыз! Әр түрлі жерлерге киіп баратын киімдеріңізді жұбымен алғаныңыз жөн.

Тізім жасаңыз. Алдымен өзіңіз қызығатын киімдердің тізімін жасап алыңыз, сосын өзіңізде бар киімдерді қайтадан қарап шығыңыз. Қолыңыздағы тізімге сүйене отырып, қай киімді қалдырып, қай киімді лақтырып тастау керектігін анықтаңыз. 1-2 жыл бойы киген киіміңізді ойланбастан лақтыруға болады.

Киімнің қымбатынан бұрын, өзіңізге үйлесетінін таңдаңыз.

Киімнің түсін жыл мезгіліне сәйкестендіріп алғаныңыз жөн. Басты қағидасы – түстердің өзара сәйкес келуі.

Тағы бір қатаң қағида: бір үлгіде үш түстен артық түс болмағаны жөн. Ал, егер киіміңіз алабажақ не әртүрлі түстен болса, онда аксессуарыңыз бір ғана түстен болсын.

Киімді мүсініңізге сай таңдағаныңыз дұрыс. Мүсіні әдемі адамдарды көргенде, еріксіз күрсініп, «Шіркін, менің де мүсінім осындай болса ғой.» деп армандаумен шектелеміз. Бар мәселе – мүсін мінсіздігінде емес, бар мүсініңізді пайдалана алуыңызда.

Автор қандай ой ұсынады? ___________________________________________________​

1

«Қанқұмар Кир! Сен менің ұлымды ашық айқаста

қару құдіретімен жеңген жоқсың. Шарап ішкізіп,

алдап, тұтқын еттің. Енді менің ақылымды тыңда:

ұлымды өзіме қайтарып бер де есен-сауыңда жөніңді

tan! Өйтпесең. Тәңірі атымен ант етейін, адам қанын

сусының қанғанша ішкіземін!»

Кир өзінің шайқасатынын айтып, Тұмардың жау-

шысын кері қайтарады.

Осы кезде тұтқынға түскен Тұмардың ұлы намысқа

шыдай алмай, өзін-өзі өлтіреді. Бұл хабар Тұмарға

жетеді.

Келесі күні екі жақтың арасында бұрын-соңды

кез көріп, құлақ естімеген сұрапыл қырғын соғыс

басталады. Ақырында массагеттер парсылардың

әскерін түгел дерлік жояды. Кирдің өзі де

жауынгерлерімен бірге айқас алаңында қаза

Аңыз бойынша шайқас аяқталған соң, Тұмар сар-

баздарына Кир патшаның денесін таптырып, алып,

басын кестіріп, қан толтырылған меске салады да:

«Қанға құмар едің, сусының қанғанша іш!»

деп,

месті парсы еліне беріп жібереді.

(Б. Адамбаев)

табады.

«Томирис патшайым». Mattia Preti

(1613—1699). 1672 жылы салынған

сурет

лық алып келді. 2. Коп нүктенің орнына тиісті қосымшаны қойып оқы. Нұрәлі мен кемел ата-әжесі. (-нан, нен) мол базар — Атам. (-нан, нен) сыйға домбыра алдым, қараңыз, егі мақтанды. Кемел. Менің әжем. (-нан, нен) сыйға алған тақиям қалай? өте сәнді ме? — деп мақтанды Нұрәлі. Бізге ештеңе жоқ па? деп сұрады анасы балалар. Әжем. (-нан, -нен) сізге базарлық бар. Қоржын- Онан алыңыз. Оларды қала. (дан, ден) табу қиын. Міне на айран, ірімшік, құрт, қаймақ, бауырсақ, — деді кемел Әке, сіз торсық. (-тан, -тен) қымыз құйып ішіңіз, — деді (дан, ден). қуанып. Нұрәлі. Ата-аналары балаларына риза болды. — Балаларым, сендерге көп рақмет, бақытты болыңдар, — деп алғыс айтты әкелері. Балаларым. айналдым, мұндай балаларды әлем. таппайсың — деді аналары. берейік​

Мака, карагы, аспанда үлкен ожау тұр, — деді Алиса
жолымен аспанды көрсетіп.
Бұл – Жетіқарақшы шоқжұлдызы! Ол түнде адамдарға өз
күйін табуға көмектеседі. Ғалымдар жұлдыздарды зерттейді.
Бір кішкентай нүктелердің құпиясы көп.
— Бірақ сұлдыздар өте кішкентай ғой. Оларды қалай көреді?
— Әкене айт, сені расытханаға апарсын. Расытханада үлкен
дүрбі бар. Ол телескоп» деп аталады. Телескоппен
аяулдызды көруге болады. Ол жұлдызды үлкен етіп
керсетеді. Жұлдыздар бізден алыста. Сондықтан олар
кішкентай болып көрінеді. Алиса таңғалды.

Определи 2
основные сведения в тексте.
А.
В.​