ОКУШЫНЫҢ АТЫ ЖИНГ Сыныбы Тыңдалым Мәтінді мұқият тындап, темендегі тапсырмаларды орынданыз. Махамбет…

сөйлемді талдау

Ол бұрын ауылда киетін қос етек көйлек, оқалы қамзол, асыл тасты биік сәукелесін тастап, қала сəніне, оның ішінде татар қыз-келіншектерінің киім үлгісіне қарай бейімделе бастаған. Үстіне қос етекті торғын көйлек, кестелі қызыл қатипа қамзол, басына асыл тастары шам нұрына шағылған, ақ жібек кіреукелі, биік сәукеле киген Айжан көзге оқшау көрінеді. Аппақ шатырдай кимешек-шаршысына қылау түспейтін, қызыл күрең қaтипа камзолының екі өңірінде қапсырмалы күміс түймелер үймелеген, екі қолының салалы саусақ- тары алтын жүзіктерге толы Ажардың қазіргі сәні де жұрттан өзгеше. Деме- жанның үстінде қасқыр ішік, түлкі тымақ, саптама етігі бар. Көкжал Барақ күпісін жамылып, қорылдаған қалпы дүниені басына көшіріп жатыр.

Жұбыңмен диалог құр Талаптары: Махамбеттің іс-әрекеті туралы. Махамбет елден неге бөлінді? ● С ● Махамбеттің әрi карайғы тағдырына болжам. Тәуелсіз Қазақстан.​

МӘТІНАЛДЫ ЖҰМЫС

ОКЫЛЫМ. АЙТЫЛЫМ

1-тапсырма. Етiстiктердi

тауып, буйрык райдын

журнағын жалга. Сейлем

курап айт.

Өткен тарихымызга тар-

зым да, бугiнгi бакытымызға

мактаныш та, гулденген

келешекке сенім де

«Мәңгiлiк ел» деген

кудіретті угымга сыйып тур.

Отанды сүю — бабалардан

мирас болған ұлы мұраны

кадiрлеу, оны кездiң

карашығындай сактау, оз

улесiндi косып, дамыту.

кейiнгi урпакка аманат етiп,

табыстау» деген сөз. Бар-

ша казакстандыктардын

жумысының түпкі мәнi —

осы!

Жалпыұлттық идеяны

емiршен ететiн — елдiн

бiрлiгi (Н.Ә. Назарбаевтын

Нурлы жол — болашакка

жол» атты жолдауынан).

Мұқағали Мақатаев. «Сағатым қайда, сағатым?» өлеңін оқып, негізгі ойды 3-4 сөйлеммен айтыңдар. Лексика-грамматикалық омонимдер. Сайын Мұратбеков. «Телі өскен ұл» повесінің үзіндісінен негізгі идеясын анықтаңдар. Үстеудің мағыналық түрлері. Мысалдар келтіріңдер. Оқшау сөздер. Мысалдар келтіріңдер. Көсемше (деепричастие).Мысалдар келтіріңдер. ​

56. Мәтінді оқы.
Ол —
кішкентай бала. Мұнда алыстан, қаладан келді.
Жергілікті бала Кәрім дөрекі, тентек. Балалар одан
қорқады. Кінәсін айтпайды.
Кішкентай бала қорықпай, оны батыл әшкереледі.
Мен қорықпадым. Ұжым бір тентекке соққы бере ала-
ды ғой. Мені оған ұрғызып қоя ма. деді ол.
Тентек жеңілді. Кішкентай бала дұрыс істеді. Досқа
адалдықпен көмектеспей, оның кемшілігін бетіне айтпай,
адам дұрыс тәрбиеленбейді. «Ауруын жасырған өледі» дейді
халық.
Мұқан Иманжанов
• Мәтіндегі сөйлемдердің қайсысы жай сөйлем, қайсысы құрмалас
сөйлем екенін айт. Құрмалас сөйлемнің жай сөйлемнен өзгешелігін
түсіндір.
• Құрмалас сөйлемдерді теріп жаз.
осо​

Тапсырма. Мәтін Қан мен тер (романнан үзінді) қалай, тереңге кете ме тайызға шыға ма? Бүгін күн қалай батты, ертең мен Теңіз жайында әңгімелескен керемет әңгіме болатын балықтың бағыты сола ма, жоқ па? Балықшылар бүгін Райдың үйіне жиналды. Олар теңіз жайында, балың жайында әңгімелесіп отырды. Аттылы біреу есік алдына тоқтады. Аттан түсті. Атты байлап, сәлем Кәлен еді. Балықшылар Кәленді таныды. беріп, үйге кірді. Кіріп келген — Балықшы жас жігіт: Аға, отырыңыз! Төрге шығыңыз, — деді. Кален төрге шықпай, төмен отырып: Еламан, саған келдім, дел ойындағысын бірден айтты. Іздеп келдім, — Е, ат ұрлауды қойып, енді балық аулауға шықтың ба? — деді Рай. Балықшылар шошып қалды. Кәлен асықпады. Ол ашуланбай, түн болмаған кісідей жадырап: «Бала ғой», деп жүрсем, ержеткен екенсің, Балықшылар жадырап сала берді. Еламан: — Жарайды, шаруаңды айт! «Саған кісі керек», — дейді ғой. Мені пайшерiк қып алуға қалайсың? Мұз оятын кісі керек пе? Кәсіп — деді. Ал керек. Ендеше мені ал! — Шодырға бар. Билігі сонда. Міне, сөз! Ендігі жерде сендермен бірге жүріп көрейін, — деді. Ертеңінде Еламанға Андрей келді. Сақ бол. Федоров: «Аудың барлығы жарамсыз», – деп жатыр. Ертең сені бар адамыңмен мұз үстіне айдап шығайын деп жатыр. Мұз әлсіз емес пе? Оны мен де айттым. Бірақ Федоров тыңдамайды. Сақ бол! Тек абай- лап сөйлес! — деп кетті Иван. ВСЕ ГЛАГОЛЫ!​

Токсандык жиынтық бағалау 9-сынып 1. Жазылым: Диктант Казак әдебиетінің тарланы Мухтар Омарханұлы Әуезов — көрнекті қазақ жазушысы, драматург және ғалым, филология ғылымдарының докторы, профессор, Қазақ КСР-нің Ғылым Академиясының академигі (1946), еңбек сіңірген ғылым қайраткері. Мұхтар Әуезовтің шығармашылык жолы 1917 жылы екі ғашықтың трагедиялык тағдырын жыр еткен «Еңлік-Кебек>> атты пьесаны жазудан басталды. Жазушының бүкiл шығармашылық жолының шарықтау шегі болып табылатын «Абай жолы» атты төрт томдык романы оның әлемдік деңгейде танылуына зор септігін тигiздi. Бұл шығарма әлемнің көптеген тiлдерiне аударылып, «Әлем әдебиеті кітапханасына» ендi. 1945 жылы, Абайдың 100 жылдығы аясында М.Әуезов > операсынын либреттосын, «Абай әндері» көркем фильмiнiн сценарийін жазды. Сонымен қатар, М.Әуезовтің әңгiмесi негiзiнде 1973 жылы Т.Океев режиссері түсірген «Көксерек» фильмі КСРО-дан «Оскар» сыйлығына ұсынылды. Мұхтар Әуезов өзінің шығармашылық еңбектерімен қазақ стилін калыптастырған езiндiк мектептің қалыптасуы мен дамуына ықпал еткен алғашқы әдебиетшi болды. Оның арқасында Н. Гогольдің ​

Тыңдалым

Мәтінді мұқият тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

Прочитайте внимательно текст и выполните следующие задания

Өзіңді-өзің алдама, Уақытты салма саудаға. Жиырма төрт сағат берді Балаға, кемпір-шалға да.

Өткізе бермей жай ғана, Уақытты жарат пайдаңа. Жиырма төрт сағат – тең уақыт Берілген кедей-байға да.

Уақытты жарат пайдаңа, Қолыңды босқа байлама. Жиырма төрт сағат ─ сенде де, Жиырма төрт сағат ─ байдада.

Уақытың, ақшаң, табысың, Жұмсалар бәрі тән үшін.

Ішесің, жейсің, кетеді, Барлығы қарын қамы үшін.

Ойлама бәрін білем деп, Шалқып та тасып жүрем деп. Уақытың – алтын қазынаң, Жұмсауың керек үнемдеп.

Айбының асып тұрса да, Байлығың тасып тұрса да, Уақытың – ақшаң қолдағы, Ақшаңды босқа жұмсама.

Жас болып мәңгі жүрмейсің, Мәңгілік өмір сүрмейсің.

Үнемдеп жұмса уақытты, Бітеді ол қашан білмейсің.

Минуттыәрбірбағала, Секундтыәрбірсарала. Уақыттықайдажұмсадың, Есептеп, үйретбалаңа.

Уақыт-ай, уақыт, зырлайды, Артынамойнынбұрмайды. Кешіксең, бітті, олсені,

Бір секунд күтіптұрмайды.

Өмірінойлапталайдың, Тарихынзерттепқараймын. Біркүнібосқаөтпепті, Яссауи, Шоқан, Абайдың.

Өмірдіңмәнінұғып ал, Білім ал, бәрінбіліп ал. Қадірінбілгенуақыттың, Қазақтаншыққанұлылар.

Неге біз осы, неге біз, Ұмытып кете береміз! Денсаулық пенен уақыттың, Қадірінбілмейкелеміз.

1. Өлеңніңидеясынанықтаңыз (Определите идею стихотворения)

2. . А) өмірқұндылықтары

В) уақыттыңқадірі

С) ұлыадамдарғаеліктеу

D)мәңгілік өмір

скоРЕЕЕЕЕЕЙ!

5. Айтыс үзінділері мен авторларын сәйкестендіріңдер. Оразалы Айнұр Мұхамеджан Дидар Жандарбек Қай заманда қазақтың қоймасына Қазіргідей алтын мен күміс толды? Кай заманда казактын казанына Қазіргідей құт бітіп, ырыс толды? Құлмамбеттен қалған құлынмын, Халықтың өзі баптаған. Тәуелсіздік құрдасы мен боламын, Басына конып тұрған құсы құтты. Төрде отыр қазақ тілін керек кылмай, Өзге тілдің қаламын ұштағандар. Қысқартуға ең бiрiншi iлiнсе екен Қазақ тілге тілдері қысқа адамдар. Жалқаулық жаратқанға ұнамайды, Камсыз қазақ қартайтқан ұлы Абайды. Балақ түріп, қарекет қылғандардың Бақ келіп, есігінен сығалайды.

Срочно керек пжжжжжжж​

Наурыздың бірі

«Музыка. Қазақтың киелі домбырасы», «Төрт түлік мал мен егіншілік – ел берекесі»
бөлімдері бойынша жиынтық бағалау

ОҚЫЛЫМ
Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз.

Күй ойнайды қазағымның қанында,
Күй ойнайды қазағымның жанында.
Жүрегінің, жүрегінің, жүрегінің дүрсілі –
Күмбірлеген домбырасы барында.

Бабамыздың мұңысың сен, домбыра,
Анамыздың сырысың сен, домбыра.
Қазағымның жүрегінен жаралған,
Даламыздың үнісің сен, домбыра!

Домбыра бұл, үнсіз қалып көрмеген,
Қуаныш та, қайғы-мұң да кернеген.
Үзіледі, үзіледі, үзіледі әуендер,
Ғашықтардың көз жасындай пернеден.

Домбырадай шежіре жыр болмаған,
Даламыздың тағдырларын толғаған.
Армандарын, армандарын, армандарын халқымның,
Аманат қып ұрпағына жолдаған.

1-тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңіз. (5 балл)
1. Мәтінге қандай ат қояр едіңіз? ____________________________
2. Мәтінді құрастырарда автор қандай идеяны ұстанды деп ойлайсыз? _______________________________________________
3. Автордың сөзімен айтқанда, Домбыра неден жаралған?
________________________________________________________
4.Домбыра нені ұрпағына аманат қып жолдаған?
________________________________________________________
5. Мәтін мазмұны бойынша домбыра – ол не?
1. ___________________________________________
2. ___________________________________________
3. ___________________________________________

ЖАЗЫЛЫМ (5 балл)
2-тапсырма. Қысқаша берілген мәтінді түсініп,«төрт түлік» жануарлардың маңызы туралы өз пікіріңізді айтыңыз,«ПОПС» формуласын пайдаланыңыз.

Қазақ халқы түйе, жылқы, қой, сиырды «төрт түлік» деп атаған. Олардың әрқайсысының өз төлдері бар. Қазақ халқы әр түліктің пірі бар деп санайды.
Жылқы — ер қанаты. Қазақ халқы жылқыны, ең алдымен, «ел қорғаған ердің жан серігі» деп дәріптеген. Біздің аңыз-ертегілерімізде, батырлық жырларымызда иесі қысылғанда ақылды, күшті тұлпарлар көмекке бірінші болып келетіні туралы көп айтылады. Жылқының пайдасы өте көп.

«ПОПС» формуласы:
Бірінші сөйлем «Менің ойымша, . »
Екінші сөйлем «Себебі, мен оны былай түсіндіремін… »
Үшінші сөйлем «Оны мен мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын… »
Соңғы сөйлем «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім. »
ПОЖАЛУЙСТА ПОМОГИТЕ СОР ПО КАЗАХСКАМУ​