«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен 1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
2-нұсқа
Аты-жөні: _______________________________________________
Оқылым
Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз.
Ертеде хайуандар жылдың басы болуға таласыпты. Сонда жылқы:
— Адам менің күшімді пайдаланады, ақ сүтімді ішеді,мықты қылыма дейін арқан, жіп еседі. Жыл басы мен боламын, — дейді.
Түйе:
Мен сен көтере алмайтын ауыр жүкті көтеріп, алыс жерлерге барамын. Аш болдым деп арпа, сұлы сұрамаймын. Су табылмаса, шөлде де жүре беремін. Жыл басы болу маған лайық.
Сиыр айтады:
— Адам егін ексе, менімен егеді, сүтімді ішеді, құрт-май жасайды, жыл басы болу маған лайық.
Қой айтады:
-Адам қалың жүнімді алып, киіз басады,жылы киім тігеді, арқан еседі. Сүтімнен құрт-май алады.
Ит айтады:
— Мен болмасам, сендерді не ұрлап, не қасқыр жеп тауысар еді.
Тауық айтады:
— Мен болмасам, кісі ерте жұмысына бармай, ұйықтап қалар еді.
Тышқан не айтарын білмей тұрады да, қулық ойлап, жиылғандарға айтады:
— Бұл таластан ешнәрсе өнбес, жылды кім бұрын көрсе, сол жыл басы болсын.
Өзгелері тышқанның сөзін қостайды. Біраздан соң тышқан жорғалап, түйенің өркешіне шығып отырады.
Сонан соң жылды бәрінен бұрын тышқан көріп, хабар беріп, жыл басы болыпты. Түйе бойына сеніп құр қалыпты.
Мәтін мазмұнына сай ат қойыңыз. __________________________________________
[1]
Мәтіннен сын есімдерді тауып жазыңыз.
[3]
____________________________________________________________________
Берілген сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап жазыңыз.
1. Хайуандар неге таласады?
_______________________________________________________________________[1]
2. Жылдың басы не болыпты?
_______________________________________________________________________[1]
4. Мәтін бойынша оқиғалардың ретін ажыратыңыз.
I Хайуандар жылдың басы болуға таласыпты
II. Жыл басы тышқан болады.
IІІ.Тышқан қулық ойлайды.
I, ,ІІІ, IІ
ІІІ, II, І
I,ІІІ, ІІ
[1]
Жазылым
Берілген суреттерді қолдана отырып, басқа қалада тұратын досыңызға хайуанаттар бағына жасаған саяхатыңыз туралы хат жазыңыз. Хаттың құрылымын сақтаңыз (50-55 сөз).
_____________________________________________________________________________
[8]
Ответ:
Адам өте көп биологиялық түр ретінде табиғатқа әсер етеді. Әрине, планетаны мекендейтін 7 миллиард адам қалдықтарымен ешқандай әсер ете алмайды. Адам үшін табиғат — бұл тіршілік ету ортасы, ресурстардың өмір сүруіне қажетті ресурстар көзі.
Бұл асыра сілтеу сияқты көрінеді, бірақ 100-ден астам жыл бұрын өнеркәсіптің, көліктің, энергетиканың, ауылшаруашылығының дамуы әлдеқайда төмен болды және қоршаған ортаға мұндай әсер етпеді. Мысалы, алғашқы автомобиль 127 жыл бұрын пайда болды, енді біз өз өмірімізді осы өнертабыссыз елестете алмаймыз. Басқа салаларда да жағдай дәл осындай.
Жердің халқы аз болғанымен, өз іс-әрекетімен орасан зор зиян келтірген жоқ, дегенмен ормандарды кесу, балық аулау, аң аулау, егіншілік — бұл ежелгі кәсіптер. Енді адамның әсері планеталық масштабқа ие.
Біз Жер планетасын адам танымастай өзгерттік, шөлді жерлерде оазистер пайда болды, ал далаларда және жазықтарда өндірістік кешендер пайда болды. Мұның бәрі, әрине, адамзат үшін мақтаныш, бірақ мұндай өзгерістер табиғатқа зиян тигізеді. Адамның көптеген әрекеттері