1. Өлеңнің негізі идеясы — не? 2.Ақын не себепті өмірді сағатпен байланыстырған? 3. Абай неге сағатты…

3. Өлеңдегі негізгі ойды түсіндір.
4. Өлеңдегі қай сөздер аяныш сезімін тудырады?
Дәлелде
5. Ақын жырлаған мәселе біздің жерімізде ғана бар ма? (иә/жоқ)
6. Бұл тұжырымдар нені білдіреді?
помагите​

Тыңдалым

Мәтінді мұқият тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

Прочитайте внимательно текст и выполните следующие задания

Өзіңді-өзің алдама, Уақытты салма саудаға. Жиырма төрт сағат берді Балаға, кемпір-шалға да.

Өткізе бермей жай ғана, Уақытты жарат пайдаңа. Жиырма төрт сағат – тең уақыт Берілген кедей-байға да.

Уақытты жарат пайдаңа, Қолыңды босқа байлама. Жиырма төрт сағат ─ сенде де, Жиырма төрт сағат ─ байдада.

Уақытың, ақшаң, табысың, Жұмсалар бәрі тән үшін.

Ішесің, жейсің, кетеді, Барлығы қарын қамы үшін.

Ойлама бәрін білем деп, Шалқып та тасып жүрем деп. Уақытың – алтын қазынаң, Жұмсауың керек үнемдеп.

Айбының асып тұрса да, Байлығың тасып тұрса да, Уақытың – ақшаң қолдағы, Ақшаңды босқа жұмсама.

Жас болып мәңгі жүрмейсің, Мәңгілік өмір сүрмейсің.

Үнемдеп жұмса уақытты, Бітеді ол қашан білмейсің.

Минуттыәрбірбағала, Секундтыәрбірсарала. Уақыттықайдажұмсадың, Есептеп, үйретбалаңа.

Уақыт-ай, уақыт, зырлайды, Артынамойнынбұрмайды. Кешіксең, бітті, олсені,

Бір секунд күтіптұрмайды.

Өмірінойлапталайдың, Тарихынзерттепқараймын. Біркүнібосқаөтпепті, Яссауи, Шоқан, Абайдың.

Өмірдіңмәнінұғып ал, Білім ал, бәрінбіліп ал. Қадірінбілгенуақыттың, Қазақтаншыққанұлылар.

Неге біз осы, неге біз, Ұмытып кете береміз! Денсаулық пенен уақыттың, Қадірінбілмейкелеміз.

1. Өлеңніңидеясынанықтаңыз (Определите идею стихотворения)

2. . А) өмірқұндылықтары

В) уақыттыңқадірі

С) ұлыадамдарғаеліктеу

D)мәңгілік өмір

скоРЕЕЕЕЕЕЙ!

Екі бағандағы сөздерді сәйкестендіріп, бірінің орнына бірін ауыстырып

қолдануға болатынын анықтаңыздар.

көңіл бірлеген

адам өте алмайтын

қыруар мал

сүрленген еттің иісі

сансыз көп мал

ит тұмсығы батпайтын

сүр иісі

ызаланғанын көрген

ар-ұяты мол

аңсары ауып

күйіп-піскенін көрген

иманмен қаптап қойғандай

тәбеті ауып

көңілі жайланған

СРОЧНО!

Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

Қозы Көрпеш пен Баян сұлу аңызының ел аузында бірнеше нұсқасы жүр. Соның бірі әйгілі аңызды былайша өрбітеді:

Ноғайлы жұртында Қарабай мен Сарыбай есімді екі бай болыпты. Кішкентайынан бірге өсіп, дос болған Сарыбай мен Қарабай әлі дүниеге келмеген балаларын атастырып қояды. Ұлы дүниеге келмей жатып Сарыбай аңшылықта қайтыс болады. Қарабай сөзінде тұрмай: «Қызымды жетім ұлға бермеймін», — деп, Өлеңтінің аяғын өрлей Аягөзге көшеді.Аягөзге барған соң ноғайлының биі Сұлтанғазы Қарабайдың ауылын ерулікке шақырады. Сонда Шашақ байдың баласы Қодар Баянға ғашық болады. Алайда, атастырылған Қозы мен Баян ер жете бір-біріне ғашық болады. Қодар өте қанішер, әрі зұлым адам екен. Екеуара шайқаста бірінші болып Қозының басы кетеді. Сүйіктісінен айрылған Баян кек алуды ұйымдастырады. Ол Қодарды алдап, егер ол құдық қазып берсе, оған тұрмысқа шығамын дейді. Қодар Баянның шашынан ұстап алып, құдықты терең етіп қаза бастайды. Құдық тереңдей бергенде, Баян шашын кесіп жіберіп, Қодарды құдыққа батырып, өлтіреді. Ал өзі өз-өзін қылыштап, бақилыққа аттанады.

Мәңгілік махаббаттың символы болған қос ғашықты Аягөз жерінде арулап көмген халық, мәңгілік махаббаттың белгісі ретінде осы мазарды салған екен.

1)Шығарманың жанрын анықтаңыз

А)әңгіме

В) ертегі

С) аңыз

Д)повесть

2)Мәтіннің негізгі тақырыбын табыңыз

А) Қодардың батырлығы

В) Қос ғашықтың махаббаты

С) Уәдеге берік болуға үйрету

Д) Қозының өмір жолы

3)Баян дұшпаннан кегін алған жерді тауып жазыңыз.

______________________________________________________________________________________________________________________________________

4)Төмендегі сұраққа бір сөйлеммен жауап беріңіз.

Қарабай мен Сарыбай қандай келісімге келеді?

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

5)Қодар қандай адам?

______________________________________________________________________________________________________________________________________

1. Қазақ тіліне тән дыбыстар саны қанша?
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 15
2. Тұйық буын деген не?
A) дауыстыдан басталып дауыссызға бітеді B) дауыссыздан басталып дауыссызға бітеді C) бір ғана дауыстыдан тұрады D) дауыссыздан басталып дауыстыға бітеді E) үш дауыссыз бен бір дауыстыдан тұратын буын (қарт)
3. Қай дыбыс еріннің дөңгеленіп алға қарай созылуы арқылы жасалады?
A) а B) ө C) ы D) ә E) е
4. Еріндік, жіңішке әрі қысаң дауысты дыбыстарды табыңыз.
A) ұ B) ө C) о D) ы E) ү
5. Үнді мен қатаң дауыссыздар қатар келген сөзді табыңыз.
A) Күзде жаңбыр жиі жауады. B) Әсет базардан доп алды. C) Қыста қар қалың жауды.
D) Жаздыгүні ауылға бардық. E) Ол жазда қайтыс болды.
6. Үндестік заңына бағынбайтын қосымшасы бар сөзді табыңыз.
A) жақсылық B) балалар C) күлекеш D) көрермін E) келешек
7. Мағынасы ұқсас (синоним) емес сөздерді табыңыз.
A) атамекен, отан B) шағым, өкініш C) қария, қарт D) әдемі, көрікті E) сабырлы, төзімді
8. Мақалды табыңыз.
A) Кемедегінің жаны бір. B) Дарияның жанынан құдық қазба. C) Жері байдың елі бай. D) Әлін білмеген әлек.
E) Айдағаны – бес ешкі, ысқырығы жер жарар.
9. Антоним бола алатын тұрақты тіркесті табыңыз.
A) азар да безер болды – ат-тонын ала қашты B) көрер таңды көзімен атырды, түн ұйқысын төрт бөлді C) Ит арқасы қиянда, ит өлген жер D) ит терісін басына қаптады – басын сипады E) көз шырымын алу, көз ілу
10. Қайталама қос сөзді табыңыз.
A) төсек-орын, ес-түс B) теп-тегіс, ап-ащы C) емін-еркін, ығы-жығы D) анда-санда, оқта-текте
E) қым-қуыт, ту-талақай
11. Септеулікке қатысы жоқ септікті табыңыз.
A) Атау септігі B) Барыс септігі C) Шығыс септігі D) Жатыс септігі E) Көмектес септігі
12. Қате жазылған қатарды табыңыз.
A) пединститутқа B) Қазатомөндіріске C) ұжымшарға D) медколледжге E) ҚазМҰУға
13. Берілген емле қай сөз табына қатысты?
«-ау, -еу» жұрнағы жалғанғанда, түбірдің соңындағы «ы, і» дыбыстары түсіп қалады.
A) Үстеу B) Сын есім C) Етістік D) Сан есім E) Зат есім
14. Етістікке қатысты емес терминді табыңыз.
A) етіс B) рай C) шақ D) жақ E) шырай
15. Жалғау жалғанбайтын сөз табын табыңыз.
A) Шылау B) Етістік C) Есімдік D) Үстеу E) Зат есім
16. Өзі жалғанған заттың екеу немесе одан артық екенін білдіретін қосымшаны табыңыз.
A) тәуелдік жалғау B) септік жалғау C) жіктік жалғау D) жұрнақ E) көптік жалғау
17. Төмендегі сандардың қайсысы нақты санды білдіреді?
А) ондарда В) он шақты С) он-он бес D) он жарым Е) ондаған
18. Тәуелденген сөзге жалғанбайтын септік жалғауын табыңыз.
A) –н B) –нда C) –ты D) –дан E) –бен
19. Қайсының мағыналық түрі жетеу?
A) Сан есім B) Сын есім C) Етістік D) Есімдік E) Шылау
20. Болжалдық сан есімге жатпайтын қатарды табыңыз.
A) мыңдаған B) ондарда C) жүзге тарта D) алтыдан бері E) бес-алты
21. Есімше қай жағдайда сөйлемде баяндауыш болады?
A) зат есіммен тіркесіп немесе ілік септігінде тұрып B) барыс, жатыс, шығыс, көмектес септіктерінде келіп
C) атау мен іліктен басқа септіктерде заттанып қолданылса D) көмекші есіммен, септеулік шылаулармен тіркесіп
E) жіктеліп келіп
22. Сөйлемдегі есімдік төл сөзде қалай өзгереді? Али оған келгенін айтты.
A) бізге B) оны C) сізге D) маған E) оған
23. Қай сөйлем түрі? Қорыққаны сонша – орнынан тұра алмай қалды.
A) Кезектес салалас B) Ыңғайлас салалас C) Себеп-салдар салалас D) Түсіндірмелі салалас E) Қарсылықты салалас
24. Қай сөйлем түрі? Маған шар берді, ағама доп берді.
A) Кезектес салалас B) Ыңғайлас салалас C) Себеп-салдар салалас D) Түсіндірмелі салалас E) Қарсылықты салалас
25. Берілген ереже қай сөйлем түріне қатысты?
Сөйлем соңына нүкте немесе (көтеріңкі интонациямен айтылса) леп белгісі (!) қойылады.
A) Хабарлы сөйлем B) Бұйрықты сөйлем C) Сұраулы сөйлем D) Лепті сөйлем E) Ешбіріне​

Ұсынылған анықтамаға жауап болатын

нұсқаны тап.

Бұл нақты тұжырымдалған тақырып. Автордың ниетін іске асыру, ол өзінің баяндамаға деген көзқарасын, суреттелгенді бағалауын білдіреді. Басқаша айтқанда, автор не айтқысы келді.

мәтін

мәтін тұжырымы

мәтін тақырыбы

мәтін идеясы​

Шығамын тірі болсам адам болып»
а) Өлеңнің тақырыбы мен идеясын анықтаңдар.

ә) Ақынның ойы мен арманын қалай толықтырар едіңдер?

​

1. Абай өлеңдерден басқа тағы қандай шығармалар жазған?
2. Ақынның қарасөздерінің саны қанша?
3. Абайдың қарасөздері қандай тақырыптарды қамтиды?
4. Абай қандай әдеттерден аулақ болуға шақырады?
5. Абай қандай қасиеттерді насихаттайды?
6. Ақынның қарасөздері қандай туынды?
7. «Бірінші сөзге» қандай атау беруге болады?​

Сұрақтарға жауап бер.

1. Ақбөкен қандай жануар?

2. Оны қазақтар тағы да қандай атаумен атайды?

3. Ақбөкендер қалай сақтанады?

4. «Киіктердің өзін-өзі емдеуі» қандай жолмен жүзеге асады?

5. Жауабыңда қай мағынадағы сөздер басым болды: зат атауы, сын-сапа атауы, қимыл-қозғалыс атауы. Кестеге салып

толтыр.

Уақыт аз​

Қай сөйлем дұрыс? Анықта.

1. Сен анаңа гүл сыйласың ба?

2. Мен бәйшешек ұнайды.

3. Саған гүлді ұнайды ма?

4. Бәйшешек — әдемі гүл.

5. Терезеде үш гүл жүр.

6. Гүлге су құямыз.