9-тапсырма. Мәтінді оқы. Экология зардабы туралы түсінгеніңді айт. Сан есімнің түрлерін ажырат. Денсаулық…

1-тапсырма. Мәтінді мұқият тыңдаңыз. Биоалуантүрліліктің азаюы Экология ғылымы ең маңызды биоалуантүрлілік туралы ғылымды зерттейді. Табиғаттағы барлық биологиялық процестер биосфера мен экожүйелерден тыс жүрмейді. Біз биоалуантүрлілік жайында сөз еткенде, ең алдымен, көптеген жануарлар, өсімдіктер, саңырауқұлақтар және микроағзалар түрлерін жатқызамыз. Кез келген түр дараларды құрады. Генетикалық жағынан бір-біріне өте жақын келеді. Олар еркін шағылысады және өсімтал ұрпақ береді. Ғалымдар әрдайым жаңа жануарлар, өсімдіктер, саңырауқұлақтар және микроағзалар түрлерін сипаттап, жаңа түрлерін атауда. Біздің планетамыздағы түрлердің нақты санын ешкім келтіріп бере алмайды. Алайда жануарлардың түрлері өсімдіктер мен саңырауқұлақтардың, бактериялардың санынан әлдеқайда басым түседі. Егер ертеректе бір түр орташа алғанда 2000 жылда жойылып отырса, соңғы уақытта 300 жылда әр 10 жыл сайын жойылып отыр. 1600 жылдан бастап омыртқалы жануалардың 173 түрі (109 құстар және 65 сүтқоректілер) және өсімдіктердің 20 түрі жойылып кетті. П.Ревелль мен Ч.Ревельдің болжамы бойынша, алдағы 20 жылда миллионға жуық түрлер жойылып кетуі мүмкін. Олардың көпшілігі- тропиктік ормандарды мекендеушілер. Түрлердің санының күрт төмендеуі мен жойылу себептері алуан түрлі. Көбінесе олар мекен ету ортасының өзгеруі немесе бұзылуымен байланысты. Омыртқалы жануарларға қатысты алсақ, бұл факторға түрлердің жойылуының 60 пайызы сәйкес келеді. Екінші орында шектен тыс пайдалану, содан кейінгі орында азық қорының кемуі, зиянкестерді жою және кездейсоқ жемтік тұр. Экологиялық мәселелерді және биологиялық алуантүрлілікті сақтаудың бір жолы Қызыл кітап. Табиғи ресурстары мен табиғатты қорғаудың халықаралық одағы (МСОП) бүкіл планетаның Қызыл кітабын құрастырған. — (210 сөз).
Пожее көмекккк ​

9-тапсырма. Төмендегі ойгілі адамдардың пікірлерin enin багагсдераін тиістісімен толықтырып жа 1 тілдік көмегімен өнер- білімге, мәдениет пен гылымга жетіп, 2 3 Өз басымызды, үй ішімізді, когамды, www Сондықтан «Өнер алды кызыл тіл» дегендей, 1 Сез ауызекі де сейленеді, 2 3 4 5 Сезді дұрыс құраудың жолын diny Сез бұйымын дұрыс жасап шыгу ушін де оның жасалу жолын, www Сез калай жазылған болса, Сезді калай курудың тетігін 6 Өйткені топка сейленетін сөз де халықты, ел-жұртты. мемлекетті меңгереміз. адам баласының байлығында тілден артык не бар! езiмiздi өзге журтка танытамыз, сәйлейміз, окимыз, жазамыз. алемге (Бауыржан Момышулы кагазга да жазылады. материалының сыр-сипатын білу керек. жазылатын сезге өте-мөте керек. солай оқылады. жазу тілі сиякты жауапты. ауызекі сөз үшін де керек.​

5. Мәтiндегi сөйлем мүшелерiнiн калыпты орын тәртiбiнiн және сөз тіркестерінің мағыналық байланысының сақталмау себептерін тү- сiндiрiп, түзетiп жазындар. Халык денсаулығының нашарлауы және демографиялык көрсеткіштердің төмендеуіне әсер ететін себептердің негізгі- сiнiн iшiнде климаттық, әлеуметтік, экономикалык ахуал- дармен катар, экологиялык колайсыздыктар да ерекше орын алады. Казiргi кезде жер шарынын көптеген аймақтарында та- биғатты бүлдіріп, адамның өмір сүруіне төндіретін қауiп зиянды әрекеттер көбейді. Жер үстінде экологиялық тұтас апат аймақтары пайда болды. Өндiрiстi iрi қалаларда, техногендiк елдi коныстарда кор- шаған орта катты ластануда. Осы қоршаған бүлінген ортада адам ағзасына залалды заттар молайды. Кеселдi мундай зат- тар адам өміріне қауіп төндіреді.​

3-тапсырма. Қоршаған ортаның адам денсаулығына әсері туралы
достарыңмен ой бөлісіңдер. «Байқоңыр» ғарыш айлағы, Семей аймағы,
Арал теңізіндегі экологиялық апаттар жайлы не білесіңдер? Тура және
ауыспалы мағынадағы сөздерді қолданып, ойларыңды әсерлі, мазмұнды
жеткізуге дағдыланыңдар.​

22 -тапсырма. 2 Суретке кара. Тірек сездi пайдаланып, досынмен бірге мәтiн курап, жаз. Тiрек создер: әжей, семке, апарысу, жолдан Вту, көмектесу ТЫҢДАЛЫМ ОКЫЛЫМ АЙТЫЛЫМ -тапсырма. 3 Мәтiндi окып, такырып кой. Тусiнгенiндi айт. МӘТІНМЕН ЖҰМЫС Адамдар бiр-бiрiне құрмет көрсетуi керек. Бул сыпайылық пен әдептiлiкке жатады. Кiшiлер улкендерге курмет, улкендер кiшiлерге улгi керсеткені дұрыс Улкенді сыйлау — жаксы касиет. Әр бала өз үйiнде атасын, әжесiн, әкесі мен анасын құрметтегені жен. Мектепте мұғалімдерге құрмет көрсету жаксы тәрбиенiң белгiсi Әлібек — өте тәрбиелі, мейiрiмдi, акылды бала. Атасы оған ақыл айтып, жаксы iстерге уйретеді. Әлібек атасының сезiн тындайды. Атасын сыйлайды. Әлібек көшеде улкен кісілерге немек береді. Оларға кешеден етуге, автобустан түсуге көмектеседі. Үлкен кiсiлердiң семкелерi ауыр болса, уйiне апарысады. Олар Әлібекке алғысын айтады 1-такырып 6 -тапсырма. Мәтіннен тәуелдік жалғауы бар сездерді терiп жаз. Косымшалардын жалғану ерекшелігін түсіндір. Матнсоны жұмыс ЖАЗЫЛЫМ -тапсырма. 7 кластер толтыр. Үлкендерге калай кемектесесiн? «Сәле кошта деу ке Улке сөйл YAKE Улю кер Ба HE е​

ҮЙ ТАПСЫРМАСЫ

1-тапсырма. Төменде берілген мәтіннен көнерген сөздерді тауып, түсіндірме бер.

Қазақ халқы ертеде киіз үйде тұрған. Сондықтан үй мүліктері мен жиһаздары ұлттық

қолөнер дәстүрі бойынша көшпелі тұрмысқа лайықталып жасалған. Түрлі материалдардан

әзірленетін үй бұйымдары киіз үй кеңістігімен жараса үйлескен. Оларда халықтың сан ғасырлық

бай тәжірибелері көрініс тапқан. Үй жиһаздары көп орын алмайтындай және көші-қон кезінде

алып жүруге қолайлы болатындай етіп жасалған.

Үй жиһаздары — сандық, жағлан, кебеже, жүкаяқ, әбдіре, асадал, ағаш төсек, қол сандык,

шай сандық, қобдишалар, төсеніш бұйымдары — кілем, текемет, алаша, сырмак, құрақ көрпе, жер

жастық және заттар мен ыдыс-аяқтарды сақтап, тасымалдайтын бұйымдар керме, кесеқап,

аяққап, қоржын сияқты дүниелерден тұрады.

No

Көнерген сөз

Түсіндірме

6-тапсырма. Мәтінді оқып, «Жинақтау кестесін» толтыр. 1-бағанға

мәтіндегі тірек сөздерді жаз. 2-бағанға мәтіннен тірек сөзге

байланысты сөз тіркесін жаз. 3-бағанға тірек сөзді өзің бұрыннан

білетін басқа сөзбен тіркестіріп жаз.

тірек сөзбен байланысты тірек сөздің бұрыннан

сөз тіркесі

білетін басқа сөзбен

| тіркесуі

1. алдын алу

апаттың алдын алу

аурудың алдын алу, .

тірек сөз

пен

ЖАЗЫЛЫМ

(?)

-тапсырма. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді кой

7-тапсырма. Мәтіндегі қарама-қарсы ұғымдарды тірек сөз етіп алып,
сайыстырмалы сөйлемдер құраңдар.
Керекті сөздер: жас, кәрі, батады, батпайды, озып кетеді, қалып
қояды, жаяу жүреді, шаңғы тебеді.​

8-тапсырма. Ғаламтор материалдарын пайдаланып, әлемде болып жатқан климаттық өзгерістер туралы эссе жаз.​

сызыңдар. 7-тапсырма. Орыс тілінен енген, курамында и, у, я, ю, ё әріптері бар сөздерді тауып жазындар. ​