Кішіпейіл бала үлкендерді үнемі сыйлайды. Сөйлемнен тұрлаулы мүшелерді көшіріп жаз.Баяндауыш арқылы…

үстелге
келуін
Бу
re
бірге
турға
K
калс:
киім
айте
бола
Бір:
өмі
Баяғыда бір етікші болыпты. Обден кедейленіп, қос етік тігерліктей
ғана былғарысы калыпты. Іңірде әлгі былғарыдан етік пішеді де: «Қазір
сатып укымды кандырып, таңертең ертерек тұрып тігіп тастармын»,
Тан серіден оянып жұмысқа кіріспекші болып ыңғайланса, жұмысы
даllын тұр — етіктерді біреу тігіп қойыпты. Етікші сенер-сенбесін біл-
Melitari. Erікті қолына ұстап, аударып-төңкеріп қарай бастайды. Тігісінде
Бір күні күндегідей бірнеше етік
1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңдар.
бір акау жок. Асқан ісмер адамның қолынан шыққаны көрініп тұр.
Көп ұзамай сатып алушысы да табылады. Етікке
қызығып, көп ақша
телеп, сатып әкетеді. Етікші енді екі қос етік тігетіндей былғары сатып
лады. Іңірде екі қос етікті пішеді де: «Қазір жатып көз шырымын
тайын, таңертең ертерек тұрып, тігіп тастармын», – деп ойлайды.
Таң сәріден тұрып қараса, екі қос етіктің екеуі де тігулі дайын
2. Сөйтіп, күн сайын осылай қайталана береді. Іңірде пішілген етік
ертен тігіліп дайын тұрады. Етікшінің жоқшылық өмірі ұмыт бола
пішіп қояды да, ұйықтар алдында
әйеліне:
Бәйбіше, бүгін ұйықтамай,
етікті тігіп жүрген кім екенін көр
жоспар құрау ​

«Үш сөзбен тәрбиеленген ұрпақ»

6 — Болжаулық демеулік шылауы бар сөйлемді белгіле.:

1 — Оның айтуынша, әкенің қабақ шытуының өзі – қызы үшін ойлантарлық жағдай болуы керек-мыс.
2 — Ұрпақ тәрбиесіндегі ананың да жауапкершілігі жоғары.
3 — Обал-сауапты қатар үйренген перзент болашақта ата-ананы ұятқа қалдырмайды ғой.
4 — Тәрбие дұрыс болғанда ғана жарқын болашақ болады.

​

күрделі сөйлемдерді қатыстырып сөйлем құраңыз.

Балғожа,Құнанбай,Ақтөбе,отыз бес,Сарыөзек,он екі,астан-кестең,ата-ана,Сарыөзек,қара торы,еңбекақы,бірқатар,бірлі-жарым,біраздан соң,бір сарынды,шаңсорғыш,алМУ

Көп нүктенің орнына көрсетілген қосымшалардың тиістісін қойып, олардың түрліше жалғану себебі мен жасалу жолын түсіндіріңіздер. -ға, -ге, -қа, -ке: малта. ұқсау, қой. шапқан бөрідей, ой. кеткен жандай, үй. түскен ұрыдай, майдан. түскен батырдай, көл. біткен құрақтай, арба. басқан пішендей, арна. құйған селдей, толқын. батқан кемедей, аяқ. түскен қақпандай. — ның, -нің, -дың, -дің, -тың, -тің: алтын. сынығындай, мір. оғындай, ат. тағасындай, түйе. үлкендігіндей, сиыр. бүйрегіндей, есек. қодығындай, аю. табанындай, елік. көзіндей, киік. лағындай, ителгі. тамағындай, аққу. мамығындай, құс. ұйқысындай, жылан. зәріндей, балық. уылдырығындай, кесіртке. басындай, жаз. раушан гүліндей, қайын. қабығындай, аяз. ызбарындай, домбыра. қос шегіндей, құман. тұтқасындай, ине. көзіндей, таз. басындай, қаңтар. аязындай. -нан, -нен, -дан, -ден, -тан, -тен: ұйқы. оянған кісідей, шойын. құйғандай, серке. сұлу пішінді, бетеге. биік, жусан. аласа, сүт. ақ, су. таза, бал. Тәтті, есек. жуас, тұрымтай. алғыр, тас. қатты, жел. жылдам, күн. құдіретті, тау. үлкен, су. тұнық, дария. мол, алтын. ардақты, күміс. салмақты, найза. өткір, түйме. сұлу, есік. жалпақ, қыл. нәзік, шыны. аппақ.​

Домбыра аспабы қалай пайда болды? Сөйлемдерді оқиға ретімен орналастыр. Бірде сәті түсіп, бір маралды атып алыпты да, ішек қарынын түгелдей дерлік алып тастапты. Ақсақал бір жөткірініп алып керімсал дауысымен әріден бір әңгімені бастайды. Ертеде бір аңшы жігіт болыпты. Ызыңдаған дыбыс сол ішектен шығып тұрғандығын аңғарады. Аңшы жігіт биік таудағы қалың қарағай арасындағы аңдарды аулап өмір сүріпті. Арада айлар өткенде аңшы жігіт аң атуға ең ұрымтал жер осы еді ғой деп баяғы теңбіл маралды атқан жерге келсе, құлағына ызыңдаған бір дауыс шалынады. Содан тартып көрсе, шынында да қос ішекке тіл біткендей сұңқылдап қоя беріпті. Ішекті үйге алып келіпті де, бір ағашты ойып соған қос ішекті тағад

​

мына жайттарды білу үшін сұраулы сөйлемдер құрап жаз:
•сабақтың басталатын уақытын,
•сыныптағы кезекшінің есімін
•Асқардың сабақтан кешігу себебін
•қазақ тіліндегі дауысты дыбыстардың саның. ​

3-тапсырма. Перифразаланған сөйлемдер ішінен мәтін мазмұнына жатпайтын екі ақпаратты анықта: 2 балл
А)Баяғыда бір байдың қолында жалғыз жетім қыз болыпты.
В)Жетім қыз жаңбыр аяқталғанша тоспай жүріп кетті.
С) Ауылда еш үйде шай қайнап,ас піспепті.
Д)Жолаушы жетім қызға батасын бермепті.

Баяғыда байдың қолында бір жетім қыз болыпты. Әке-шешесінен ерте айрылып, жалғыз қалған екен. Жетім қыз байдың отын-суын тасып күн көріпті. Күндердің күнінде сол ауылдың қыздары жиналып, тезек теруге шығыпты. Терген тезектерін буып, арқалап алыпты. Үйлеріне қайтып келе жатқанда жаңбыр құйып кетеді. Қыздар отындарын арқалап үйлеріне қарай жүгіріпті.
Жетім қыз қырық жамау жаман шапанын шешіп алып, отынның үстіне жауып, жаңбырдың басылуын күтіп отырыпты. Алыстан келе жатқан жолаушы мұны көріп, қыздың қасына келеді де:
Шырағым, ана балалар ауылға кетіп қалды ғой. Сен неге қалып қойдың? — деп сұрайды. Сонда қыз:
Барса, бара берсін. Олардың отындары да, киімдері де су болады.
Атты кісі ауылға барса, айтқанындай-ақ елдің отындары су болып, шай қайната алмай отыр екен.
Жәміш деген қыз баланың үйі қайсы? — дейді жолаушы. –Анау жотаның үстіндегі үй, — деп көрсетіп жібереді.
Жолаушы сол үйге барып түседі. Шайы қайнап, тамағы пісіп тұр екен. Мұны көріп отырған қонақ жетім баланы шақырып алып:
-Қызым, сен ақылды бала екенсің, алдыңнан жарылқасын! — деп батасын беріпті.​

4-тапсырма. Бірінші бағандағы сөйлемдерді екінші бағандағы сөздермен
сәйкестендіріп жаз. Оқылым мәтіні бойынша ретімен орналастыр.
халқыңның
Ананың ақ сүтіндей бойымызға . сіңіреміз.
бірге жасап, бірге балаға
Тіл бүкіл халықтың игілігі,
дамиды.
Ана тілі — атаңның, анаңның тілі, туған . тілі.
біртіндеп
қатынас
Ол — біздің өмір бойы өзгелермен ұғынысатын негізгі
құралымыз.
Ана тілі арқылы атадан . ауысып отырады.
халықпен​

қыял мен шындық
Шығармадағы құндылықтарды сәйкестендір .​

Мәтінде айтылатын ойды тап.
Сағыныш әлемді жамандықтан құтқарады.
Өкпелескен бауырлардың реніші сағыныштан тарқайды.
Кім бірінші болып кешірім сұраса, сол мол сауап алады.
Ағасы бардың жағасы бар, інісі бардың тынысы бар.​