Токсандык жиынтық бағалау 9-сынып 1. Жазылым: Диктант Казак әдебиетінің тарланы Мухтар Омарханұлы Әуезов…

Мәтінен сан есімдерді сөзбен жазу.
Тынымбай Нұрмағамбетов 1945 жылы 10 маусымда Қызылорда облысы Жаңақорған ауданының Қосүйеңкі ауылында туған . 1968 жылы Қызылорда қаласындағы Н. В. Гоголь атындағы педагогикалық институтының қазақ тілі және әдебиеті факультетін бітірген . Еңбек жолын көп тиражды « Су құрылысшысы » газетінен бастаған . Қызылорда облыстық радио комитетінде істеген . « Жазушы » баспасында редактор қызметін атқарған . 1981 жылы М. Горький атындағы Жоғары әдебиет курсын бітірген . Ш. Айманов атындағы « Қазақфильм » киностудиясының сценарийлік коллегиясында , Қазақ елі » газетінде редактордың орынбасары болып қызмет еткен . Алғашқы әңгімелер жинағы 1971 жылы « Қауын иісі » деген атпен шыққан . 1979 жылы осы жинақтың орыс тіліндегі нұсқасы үшін Бүкілодақтық М. Горький атындағы жастар сыйлығын алған . Жазушының бірнеше шығармасы орыс тіліне аударылып , жеке кітап болып басылды . 1972 жылы « Қош бол , ата » , 1975 жылы « Қарлығаштың ұясы » , 1977 жылы « Атақоныс » ,1979 жылы « Запах дыни » , 1980 жылы « Туық су , 1982 жылы Там где горел очаг , 1984 жылы « Талисман » , 1987 жылы « Бәйтеректер » , 1989 жылы « Туған ауыл түтіні » , 1995 жылы « Балалық шақтың әуендері » , 1997 жылы « Таңдамалы » , 2001 жылы « Айқай » және т.б. кітаптары жарияланған . Сонымен қатар « Табалдырығыңа табын » , « Жоғалған көл » , « Кемпірлер мен Пьесаларының « Тырналар ұшып барады » телефильм сценарийінің авторы . Жазушының көп шығармасы еңбек тақырыбына арналған . « Еңбек арқылы адам денсаулығын сақтайды » деген идеяны ұстанады . Жаңақорған ауданының құрметті азаматы . Халықаралық Қазақ ПЕН клубы сыйлығын алған ( 2000 ) . « Құрмет » орденінің иегері ( 2006 ) .

Краткое содержание.Можно на казахском или на русском как удобно.​

Сламбек Тәуекелдің «Жерұйық» фильмі ұлы Абайдың «Адамзаттың бәрін сүй: «Бауырым» деп деген сөзімен басталады.

Фильмге кішкентай кәріс баласы Сон Лаврентийдің естеліктері арқау болған. Кинода ХХ ғасырдың трагедиясы суреттеледі. Ұлы Отан соғысы жылдарында өз жерінен құғындалып, Қазқстанға жер аударылып келген кәріс,неміс, түрік, шешен, курд, және басқа ұлттардың ауыр жағдайы бейнеленген. Ашаршылық, саяси қуғын- сүргін көрген халықтың бастан кешкен қиыншылықтары суреттеледі.

Үйсіз қалған босқындарды қазақ халқы жылатпайды, бауырына тартады. Мыңдаған жанды ажалдан алып қалады. Олармен бір үзім нанын бөліп жейді. Жанашырлық көрсетеді. Кинода бүгінгі Қазақстан халқының татулығы мен ынтымақтастығының бастауы көрсетілген.

Фильмнің бас кейіпкері Орынбай – өмірде болған адам. Ол – парасатты қазақ азаматының типтік бейнесі. Барша қазақ халқының бауырмалдығы, жомарттығы, адалдығы осы бейне арқылы көрінеді. Рөлді белгілі актер Болат Әбділманов шеберлікпен сомдаған.

Бұл фильм – қазір Қазақстанда бақытты өмір сүріп жатқан түрлі ұлт өкілдерінің қазақ халқына деген шынайы алғысының белгісі.

2. Мәтіндегі ақпаратты пайдаланып, «Төрт сөйлем» тәсілін пайдаланып, негізігі ақпараттарды жаз.

​

Помогите плиз сократить текст для пересказа!
Мұхтар Әуезов 1897 жылы 28 қыркүйекте қазіргі Шығыс Қазақстан облы- Сы Абай ауданы Бөрілі ауылында туған. Әкесі Омархан мен атасы Әуез сауатты кісілер. Мұхтарды атасы Әуез бен әжесі Дінасыл тәрбиелеген, Мұхтардың атасы Абай ауылымен сыйлас болған. Үнемі хабарласып, араласып отырған. Мұхтар алты жасынан Абайдың өлеңдерін жаттап өскен. Жазушының Абай туралы ең үлкен еңбегі «Абай жолы» атты төрт 3 томдық роман-эпопея. Романның 1-томы Абайдың балалық шағынан бас- талады. Жазушы бала Абайдың отбасы, өнеге алған ортасы, шәкірттер жайлы жазды. Ал романның 4-томы Абайдың қайтыс болуымен аяқталады.​

Белгілі балалар жазушысы
Бердібек
Соқпақбаев 1924 жылы 13 қазанда Алматы облысы
Нарынқол ауданы (қазіргі Райымбек ауданы) Қостөбе
ауылында дүниеге келген. Осы жерде мектеп бітірген.
Ол 14-15 жасынан бастап өлең жазған. 1949 жылы
Абай атындағы Қазақ педагогикалық институтын
бітіріп, туған ауылында мұғалім болып жұмыс істе-
ген. Ол «Жұлдыз», «Балдырған» журналдарында да
жұмыс істеген. Қазақстан Жазушылар Одағында түрлі
қызметтер атқарған.
Бердібек Соқпақбаев балаларға арналған пьеса, көптеген әңгіме бірнеше
киноға сценарий жазды. «Бұлақ» атты өлеңі 1950 жылы «Пионер» журналында
жарияланды. Жазушының «Бақыт жолы», «Алыстағы ауылда», «Балалық шаққа
саяхат», «Дала жұлдызы», «Аяжан», «Жолда», «Менің атым
Қожа», «Өлгендер
қайтып келмейді», «Қайдасың, гауһар» және т.б. шығармалары бар. Бердібек
Соқпақбаев балалардың сүйікті жазушысы.
Бердібек Соқпақбаевтың «Менің атым
Қожа» повесі алғаш рет.Мәскеудегі
Детская литература» баспасынан орыс тілінде жарық көрді. Кейін француз тіліне
аударылды. «Менің атым
Қожа» повесі 30 тілге аударылып, дүниежүзіне тара-
1963 жылы «Қазақфильм» киностудиясы осы повесть бойынша сценарий жа-
вып, көркем фильм шығарды. Фильмнің режиссері — Абдолла Қарсақбаев. «Менің
Қожа» фильмі Францияның Канн қаласында өткен халықаралық кинофе-
стивальда арнайы сыйлыққа ие болды.
«Менің атым – Қожа» фильмін үлкендер де, балалар да қызығып көреді. Бұл
ды.
фильм барлығына ұнайды.
Напишите небольшой рассказ на казахском. СРОЧЬНО ПОМОГИТЕ ПОЖАЛУЙСТА!​

пHн жазыңыз. Екіншл мәтінмен салыстырып, олардың ерекшеліктерін көрсетіңіз.
Аміні
Б. Тұржан, фотограф: Хобби өмірлік ісіме айналды
— фотоға түсіру әлеміне қалай келдіңіз?
— Імм, қалай келдің дейсіз бе? Өзім мектеп жасынан бастап ұйымдастырушылыққа
жақсы болатынмын. Сонымен қатар музыкалық мектепте оқып, ән айтатынмын, жалпы
айтқанда шығармашыл адам едім. Мектеп жасында кішкентай фотоаппаратыммен
сыныптастарымды суретке түсіріп жүретінмін, кейін қызығушылығым өмірлік ісіне айналып
кеткенін өзім де білмей қалдым, нә. Мектеп кезінде суретке түсіру мен үшін бір (.) хобби
болатын, АЛ ҚАЗІР нағыз онердің бірі деп есептеймін.
-Суретке қай жерде түсіргенді жақсы көресіз?
— Маган ба? ТАБИҒАТТА суретке түсіру катты ұнайды, аlt (.) студияда
жарықтардың, көлеңкелердің қосындысын қолдану бip КЕРЕМЕТ әсер береді. Дегенмен
де, ШІРКІН табиғаттың орны ерекше ғой!
— Ең алға түсірген суретiгiз есіңізде ме?
— ӘРИНЕ, ең алғаш түсірген суретім, тұңғышi тапсырмам ӘЛІ ЕСІМДЕ. Сол уақытта
() фотоапартты несиеге сатып алдым. Досым хабарласып; «Сенің фотоаппаратың бар ғой,
мектеп бітірушілер суретке түсіруге қалай қарайсын?»,- деген еді. Мен үшін бастысы
қаржы емес, бастысы — суретті сапалы түрде шығару болды.
Сұхбаттаскан Ғалымжан Сәнкібаев
Ә мәтіні
Ақпараттық хабарлама
1 маусым күні сағат 10.00-де Республика Сарайы алдындшы алаңда Балаларды
корғаудың халықаралық күніне арналған «Біз сенің балаларыңбыз, Қазақстан! Біз жаңа
әлемде өмір сүретін боламыз» атты мерекелік шаралар өтеді,
Бағдарлама аясында: «Мейірім сұлдыздары жарқырайды» атты балштардың қалалық
фестивалінін ашылуы болады. Онда ұлттық спорт ойындары, отбасылык эстафета,
балабақшалар мен спорт мектептері түлектерінің спартакиадасы, балалар суретінің байкауы
және тағы басқа шаралар ұйымдастырылады,
Бұл күні каша кинотеатрларында балаларға арналған фильмдер меи мультфильмдер
тегін көрсетіледі.
1 маусым күні сағат 12.00-де Алматы циркінде мектеп-интернаттар мен тұрмысы төмен
отбасылар балалары үшін цирк артістерінің катысуымен «Кануарлар әлемі» атты жабайы
хайуандардың (шо, колбарыс, арыстан, қасқыр) энері ұсынылады. Ұйымдастырушы: Алматы
каласы әкімінің бастасоз қызметі.
А міні
Ә мәтіні
Стильдері
Қоюмен берілген сөздерге түсіндірме: .
Ерекшеліктері​

1. Мәтіндерді түсініп оқып, ат қойыңдар. Нақтылау сұрақтарын қү-
растырыңдар. Пікірлеріңді түйінді сөздермен қорытындыландар.
1
Сегіз жыл бұрын француздық ерлі-зайыпты Кити мен
Михаэль қазақ қызын асырап алады. Оған Оливия-Мария-
Фатима деген есім береді. Оливия ес білетін жасқа жеткенде,
аз елін көруге қатты құштар болды. Ата-анасы қызының бұл
қалауын орындап, қызын Қазақстанға әкеліпті. «Рақмет»,
«Сау бол!» деген бірқатар қазақ сөздерін жаттап алған 9 жасар
Оливия-Мария-Фатима бүгінде туған жерін танып-білуде.
(kaz.nur.kz)
. Ұшы-қиырсыз сары дала. Сары даланың бір ұшында
сары бел. Сары белдің бауыры сағым ба, әлде шалқар көл ме?
Шартабақ күн төбеде. Шалқыған ыстық жер-көкте. Табанын
тасқа тілдіріп, жанарын жасқа жудырып, маңдайын жел
IN TAPDOMETNA
23​

Ә. Ысқақ «Күн ұлымын» өлеңі Бос орындарды толықтыр. Әкім Ысқақ 1989 жылы Самарқандта өткен Орта Азия және Қазақстан жастары өнер және поэзия лауреаты, республикалық «Жігер» фестивалінің дипломанты (1985), С. Ерубаев Шымкент облыстық Жастар сыйлығының лауреаты (1992). «Абзалдық әліппесі» атты У бірқатар университеттер мен пән ретінде оқытылуда. Қазақст. у алған. Журналистер одағы сыйлығының лауреаты. 1997 жылы «Жыл адамы» У Тексеру е Артқа 50 баллов​

Наурыздың бірі

«Музыка. Қазақтың киелі домбырасы», «Төрт түлік мал мен егіншілік – ел берекесі»
бөлімдері бойынша жиынтық бағалау

ОҚЫЛЫМ
Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз.

Күй ойнайды қазағымның қанында,
Күй ойнайды қазағымның жанында.
Жүрегінің, жүрегінің, жүрегінің дүрсілі –
Күмбірлеген домбырасы барында.

Бабамыздың мұңысың сен, домбыра,
Анамыздың сырысың сен, домбыра.
Қазағымның жүрегінен жаралған,
Даламыздың үнісің сен, домбыра!

Домбыра бұл, үнсіз қалып көрмеген,
Қуаныш та, қайғы-мұң да кернеген.
Үзіледі, үзіледі, үзіледі әуендер,
Ғашықтардың көз жасындай пернеден.

Домбырадай шежіре жыр болмаған,
Даламыздың тағдырларын толғаған.
Армандарын, армандарын, армандарын халқымның,
Аманат қып ұрпағына жолдаған.

1-тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңіз. (5 балл)
1. Мәтінге қандай ат қояр едіңіз? ____________________________
2. Мәтінді құрастырарда автор қандай идеяны ұстанды деп ойлайсыз? _______________________________________________
3. Автордың сөзімен айтқанда, Домбыра неден жаралған?
________________________________________________________
4.Домбыра нені ұрпағына аманат қып жолдаған?
________________________________________________________
5. Мәтін мазмұны бойынша домбыра – ол не?
1. ___________________________________________
2. ___________________________________________
3. ___________________________________________

ЖАЗЫЛЫМ (5 балл)
2-тапсырма. Қысқаша берілген мәтінді түсініп,«төрт түлік» жануарлардың маңызы туралы өз пікіріңізді айтыңыз,«ПОПС» формуласын пайдаланыңыз.

Қазақ халқы түйе, жылқы, қой, сиырды «төрт түлік» деп атаған. Олардың әрқайсысының өз төлдері бар. Қазақ халқы әр түліктің пірі бар деп санайды.
Жылқы — ер қанаты. Қазақ халқы жылқыны, ең алдымен, «ел қорғаған ердің жан серігі» деп дәріптеген. Біздің аңыз-ертегілерімізде, батырлық жырларымызда иесі қысылғанда ақылды, күшті тұлпарлар көмекке бірінші болып келетіні туралы көп айтылады. Жылқының пайдасы өте көп.

«ПОПС» формуласы:
Бірінші сөйлем «Менің ойымша, . »
Екінші сөйлем «Себебі, мен оны былай түсіндіремін… »
Үшінші сөйлем «Оны мен мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын… »
Соңғы сөйлем «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім. »
ПОЖАЛУЙСТА ПОМОГИТЕ СОР ПО КАЗАХСКАМУ​

Жұбыңмен диалог құр Талаптары: Махамбеттің іс-әрекеті туралы. Махамбет елден неге бөлінді? ● С ● Махамбеттің әрi карайғы тағдырына болжам. Тәуелсіз Қазақстан.​

х
Эссе. «Адамзат жойылып бара жатқан түрлерді қорғай алады ма?»
Негізгі бөлімдегі бос орынға мағынасына сәйкес сөзді қой.
Біріншіден, елімізде жануарлар мен өсімдіктер әлемін қорғау мен пайдалану туралы заң бар, олар сол заңға
бағынуы керек: рұқсат етілмеген жерде аң, балық аулауға рұқсат жоқ, сирек кездесетін түрді жұлмау керек.
мемлекет қорықтарды, ұлттық парктерді көбейтуі керек. Бұл жойылу қаупінде тұрған көптеген
түрлерді сақтауға мүмкіндік береді.
соған қарамастан
сол себептен
екіншіден
бірақ
— Артқа
Тексеру​