Тау іші. Ұшқан құс, жүгірген аңнан өзге тіршілік белгісі білінбейді. Жаз жәрмеңкесі тарқап, таулы өлкеге…

«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен 1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
2-нұсқа
Аты-жөні: _______________________________________________

Оқылым
Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз.

Ертеде хайуандар жылдың басы болуға таласыпты. Сонда жылқы:
— Адам менің күшімді пайдаланады, ақ сүтімді ішеді,мықты қылыма дейін арқан, жіп еседі. Жыл басы мен боламын, — дейді.
         Түйе:
Мен сен көтере алмайтын ауыр жүкті көтеріп, алыс жерлерге барамын. Аш болдым деп арпа, сұлы сұрамаймын. Су табылмаса, шөлде де жүре беремін. Жыл басы болу маған лайық.
  Сиыр айтады:
— Адам егін ексе, менімен егеді, сүтімді ішеді, құрт-май жасайды, жыл басы болу маған лайық.
         Қой айтады:
         -Адам қалың жүнімді алып, киіз басады,жылы киім тігеді, арқан еседі. Сүтімнен құрт-май алады.
         Ит айтады:
         — Мен болмасам, сендерді не ұрлап, не қасқыр жеп тауысар еді.
         Тауық айтады:
         — Мен болмасам, кісі ерте жұмысына бармай, ұйықтап қалар еді.
         Тышқан не айтарын білмей тұрады да, қулық ойлап, жиылғандарға айтады:
         — Бұл таластан ешнәрсе өнбес, жылды кім бұрын көрсе, сол жыл басы болсын.
         Өзгелері тышқанның сөзін қостайды. Біраздан соң тышқан жорғалап, түйенің өркешіне шығып отырады.
         Сонан соң жылды бәрінен бұрын тышқан көріп, хабар беріп, жыл басы болыпты. Түйе бойына сеніп құр қалыпты.

Мәтін мазмұнына сай ат қойыңыз. __________________________________________
[1]
Мәтіннен сын есімдерді тауып жазыңыз.
[3]
____________________________________________________________________

Берілген сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап жазыңыз.

1. Хайуандар неге таласады?
_______________________________________________________________________[1]
2. Жылдың басы не болыпты?
_______________________________________________________________________[1]

4. Мәтін бойынша оқиғалардың ретін ажыратыңыз.
I Хайуандар жылдың басы болуға таласыпты
II. Жыл басы тышқан болады.
IІІ.Тышқан қулық ойлайды.
I, ,ІІІ, IІ
ІІІ, II, І
I,ІІІ, ІІ
[1]

Жазылым

Берілген суреттерді қолдана отырып, басқа қалада тұратын досыңызға хайуанаттар бағына жасаған саяхатыңыз туралы хат жазыңыз. Хаттың құрылымын сақтаңыз (50-55 сөз).

_____________________________________________________________________________
[8]
​

Сүйінбай қазақ тайпалары мен руларын атай отырып нені
жеткізгісі келгенін белгіле.
Жанқұты деген шешені,
Ешкімге дес бермеген.
Сен сияқты, Қатаған,
Ақылы жоқ ақынды,
Құл қылып қойын бақтырған.
Одан әрі барайын,
Керейге қолқа салайын.
Қарсы келген дұшпанын,
Қоралы қойдай айдаған.
Өр Алтайды жайлаған,
Наймандарға келейін,
Қабанбай шықан Найманым.
«Жайыл қырғынында» жайратып,
Құлашты кең жайғанмын.
Сол Найманның ішінде,
Бегімбет пен Қызайым.
Орал тауға бір қонып,
Кіші жүзге жетейін.
Елімнің қандай екенін,
Түсінген шығар көкейің.
Он екі ата байұлы,
Жеті аталы жеті ру,
Қанеки бетке қарашы,
Жете алдың ба санына?
Қоңыраттың Тоқсан екі ұлы бар,
Көкбөрісі даланың.
Жабылып атқа қонғанда,
Астында тастың жатарсың.
Барлық жауап дұрыс
Ел қамқоры болған адамдарын, батырларын марапаттайды
Өз елінің өсіп-өнген көптігін
​

Бірыңғай мүшелердің әрқайсысының арасына да, де, та, те жалғаулықтарының тиістісін көпнүктенің орнына қойып жаз.

Біздің ауыл сыртында жусан . , изен ., ажырық . өседі. Бұл жерде қалың қар ., қатты дауыл , қар көшкіні . жиі болып тұрады. Күні-түні қолынан қағазы ., қарындашы . түспейді. Бұл жарысқа Жұмабек ., Бақыт ., Есет . қатысады.

9. Оқы. Мәтінді окуда сөйлеудің қай түрін қолданасың? Алматы қаласынан 70 шақырым жерде «Таңбалы тас» деген жер бар. «Таңбалы тас>> бiрнеше жылғалардан*, өзектерден* тұрады. «Таңбалы тастын» жан-жағында сайлар, ішінде күнге әбден күйген жалпак гранит тас* бар. Гранит тасқа таутеке, бұғы, киік, жылқы, бұқа және басқалардың кес- кіндері* қашалып салынған. Кол- дарына ұзын найза ұстап, белдерiне кылыш асынған, кейбіреулері желбірете ту ұстаған 22 сарбаздын* суреті өте әдемі бейнеленген. Таңбалы тас «Аңызға айналған жерлер» кітапшасынан • Карамен жазылған сөздер мәтіндегі сөйлемдерді байланыс- тырып тұрғанына назар аудар. Сол сөздерді басқа сөздермен алмастырып айтып көр. • Алғашқы адамдар суреттердің көмегімен сөйлеудің қай түрiн жүзеге асырды? Ойынмен бөліс. Ойынды «Жазбаша сөйлеу бірден пайда болған жоқ» сөйлемімен баста.​

Тыңдaлым тaпсырмaсынан aнықталған ойдың негізінде күрделі –құрама атауларды қатыстырa отырып, «Қазақ ұлттық жазуы» тaқырыбында мәтін құрaңыз. (50 сөз)
дұрыс жазауапқалайк басам және жұлдыз қоям пж ​

Ауыл – дәстүрлі қазақ қоғамында ежелден қалыптасқан ұғым. Ж.Әбдірашев: «Ауыл – қаланың анасы, анасын ұмытпайды баласы» – деген екен. Ауыл – әр халықтың, соның ішінде қазақ халқының алтын бесігі, темірқазығы. Ұлтымыздың салт-дәстүрі, қаны мен жаны сол ауылдан басталады. Халық мақтанышына айналған әйгілі арыстарымыздың бәрі де сол ауылдан шыққан. Сондықтан да елімізді көркейтуге осы бастан өз үлесімізді қосуға тиіспіз. Ал біздің үлесіміз – сапалы білім алып, ел болашағын ойлайтын азамат болу. «Ауыл түбі – бірлік, қауым түбі – тірлік» деген мақал ауылдың этникалық, экономикалық және рухани маңыздылығын білдіреді.

Ауыл адамдары қала адамдарына қарағанда салтты берік ұстанады, қарапайым, жомарт, ашық, кішіпейіл, бауырмал, мейірімді болып келеді. Себебі ұлттық салт-дәстүр, әдет-ғұрып барлығы ауылда жақсы сақталған. Ауыл адамдары кеш ұйықтап, ерте тұрады. Ауылда таза ауа, дала тып-тыныш болады.

Қала өмірі тынымсыз тірліктен тұрады. Таңнан кешке дейін көліктің дауысы құлақ тұндырады. Қаптаған халық, у да шу. Қала адамдары барлық жаңалықтан хабардар, бірақ көбіне өзімшіл болып келеді.
——————

выпишите прилагательные из текста
помогите буду благодарна
20 баллов​

1Тапсырма.Мәтіндер кай стильде жазылган? Сәйкестендір.<<Хан Шатыр>> —Астанадагы сауда, ойын —сауык орталыктарынын бірі.Ол 2010жылы ашылды.Бұл әлемдегі киіз үй пішіндес ен улкен ғимарат болып саналады.Оның ішінде сауда орындары мен ойын —сауык кешендері, мейрамханалар бар.Жобанын авторы— Норман Фостер
Көркем мәтін Ғылыми —танымдык мәтін
Жазда біз Астанаға саяхатка бардык.Калада әдемі ғимараттар көп екен.Маған <<Хан Шатыр>> орталығы ұнады.Ол үлкен киіз үйге ұксайды. Ішінде көптеген ойын аландары, кинотеатрлар бар.Біз жасанды жағажайда демалдык.Кино көрдік.Саяхат көнілді болды.
Мәтіндерді салыстыр.Олардың қандай ұксастығы бар?
2—Тапсырма.
Мәтіндегі карамен берылген сөздерге жұрнак жалгау аркылы туынды сөз жаса.​

Әңгімені түсініп оқы.
бірі. Бұл
машылығы,
баттағы ба,
қоқыс сала:
түр-түрге бөл
Ақылды үй
Мына зәулім ғимарат — қаладағы көп тұрғын үйлердің
Бұл үйде Сұңғат тұрады. Біздің үйімізден айыр
шылығы өте көп. Мұнда көп нәрсе өзгеше екен. Әр қа-
стағы балконға ұшатын көліктер келіп қонады. Тіпті
ыс салатын жәшіктер де ақылды. Қоқыстарды өзі-ақ
үрге бөле алады. Келесі таңғалғаным, бұл үйдің
абырғаларында күннен қуат алатын батарея бар. Ал
обесінде жаңбыр суын жинайтын арнайы құбыр
орналасқан. Ол құбырмен жаңбыр суы үйдің астында
орналасқан суқоймасына жиналады. Ол суды тұр-
Еындар киім, ыдыс, көлік жууға, айналадағы ағаш пен
асыл алаңдарды суаруға пайдаланады. Бұл үй, ра-
сында да, ақылды. Айтпақшы, осы биік үйдің төбесінде
саябақ бар дегенге сенесіз бе?​

Калан Біз табиғатты қорғаймыз. жарае куанды. жайылма Түлкі жортты. жауын ағыл-тегіл күйды.

4. Дурыс жауабын таңдау тапсырмалары:

1. Қыстырма сөзі бар сөйлемді тап.
а) Бул демалыста кетпей-ақ қой.
ә) Атпақшы, ертең театрда жақсы қойылым болады.
б) Ата, мен сізді қатты сағындым.

2. Сөйлем айтылу мақсатына қарай нешеге бөлінеді?
а) екіге
ә) үшке
б) төртке

3. Тұрлаусыз мүшесі бар сөйлемді тап.
а) Әсем оқушы.
ә) Қонақтарға табақ тартылды.
б) Оқыған жөн.

Сөйлемнің бірыңғай мүшелеріне осындай бет құрастырып көр. Жумысыңның нәтижесін сыныптастарыңның алдында қорға және бағала.

Бақылау диктанты

47-48
​

Мұж
рат лагерьден үйіне оралғанда, Ұлжан сыртқа қараса, баласы бір жаққа жүгіріп келе жатыр екен. «Бұл не?» – деп Ұлжанды таңдады. Бір кезде Мұрат тоқтап, қолын жоғары созды, сосын қайтадан түсірді, т.б. Бір кезде екі жағын танып, отыра қалып, орнынан тұрды.Ұлдың бұл әрекеті анасын әрі таң қалдырды, әрі қызықтырды. Сыртқа шығып: «Мұратжан-ау, бұл не, лагерьге қайтып келдің бе?» – деді. — деді Ұлжан. «Мен жаттығып жатырмын», — деді ол. «Ол нені білдіреді?» «Лагерьде бізді күнде таңертең жаттықтырды. Анам мұны үйде жасауға болады, бұл өте пайдалы дейді. Үнемі дене шынықтырумен айналысып, дене шынықтырумен айналысатын адамның денсаулығы жақсы болады. Ол ауырмайды. Ұлжан дөңгелек үстелде шай қайнатып отырғанда Мұрат орамал, сабын, тіс ұнтағын алып далаға шықты. Үйдің ар жағында өзен бар еді. Бақшадан келе жатып, кеудесін түгел жуған баласымен бірге Батырбай кіріп келді. Мұратжан-ау, бұл не? деді ол. Жаттығу үстіндемін», – дейді Мұрат. 2-тапсырма Мәтіннен сын есімдерді тауып жаз. ​