Дептеріне жаз Карасөздегі ұлттық құндылықтардың әлемдік тақырыптармен үндес- тiгiн ашып жаз. Сонгы сөзді…

Тапсырма. «Ол кім? Бұл не?» әдісі. С.Мұратбеков «Жусан иісі» әңгімесі бойынша берілген үзінділердің кімге қатысты екенін немесе не нәрсеге байланысты айтылып жатқанын анықтандар. Ойларынды дәлелдеп, жауаптарыңды толықтырып жазыңдар. Үзінді . Дүниедегі жақсылық атаулының бәр-бәрі: ерлік те, ізгілік те, сұлулық пен ақылдылық та, әйтеуір адамға тән не бір асыл қасиеттің барлығы да сонда болушы еді. . Оны естігенде біз — алым-жұлым киінген қара борбай балалар бір сәтке жадау қалпымызды ұмытып, шетімізден: көк семсерді жарқ- жұрқ еткізіп, ат ойнақтатып жауға қарсы арыстанша шабатын нағыз қас батырдай сезінуші едік өзімізді. — Мыналар шана ма! — дейтін мұрнын тыжырайтып. — Шіркін, өзінің рулі бар, алдында шамы бар ылдиға да, өрге де бірдей сырғанайтын шана болса. «Мынау алда тұрған асқар таудан күндіз құс ұшып өте алмайды, қанаты күнге күйіп қалады. Тек түнде ғана ұшып өтеді. Сондықтан да біз түнді күтуіміз керек. Түнде маған да қанат бітеді. Сен тек жығылып қалмай, көзіңді тарс жұмып, менің жалымнан мықтап ұстап этыр. Мен: «көзіңді аш!» дегенде бір-ақ аш. Сонда, мына асқар таудың арғы жағында, мұнан гөрі аласа, шошайған қоңыр тау тұрады. Ол «салғыз көзді дәудің мекені», — дейді. Ә. Мен білдім. Ей, бала, сендер кеше эшіп келдіңдер ғой, ә? Коныр сиырларын бар ғой, ә? — деді Ол кім? Бұл не?​

Помогите, по тексту нужно ответить на вопросы.
1. Мәтінің мазмұнына сай мәтінге ат қойыңыз
2. Мәтіннің идеясы айқын көрініп тұрған сөйлемдерді тауып, жаз.

Текст:
2014 жылдың басында Елбасымыз Н.Ә . Назарбаев «ХХІ ғасырдағы Қазақстанның ұлттық идеясы – «Мәңгілік ел» деп жариялады.
Қазақстанның болашағын артта қалған ғасырлар құндылығымен сабақтастырады. Жолдауда айтылған «Мәңгілік ел» идеясы Орхон- Енесей жазуларынан бастау алған. Тоныкөк тасындағы жазуда «Қасиетті еліме иелік еткендігім үшін ел де ел болды.,халық та халық болды» деген сөздер бар.
«Мәңгілік ел» идеясы дүниеге келгеннен кейін Н,Ә. Назарбаев «Қазақ елі», «Ұлы дала елі», «Нұрлы жол», «Ұлт жоспары: 100 нақты қадам» тәрізді стратегиялық , этномемлекеттік ұғым — түсініктерді елдің ішкі-сыртқы саясатына, теориясы мен практикасына енгізді.
Қазақ хандығынығ 550 жылдығын әлемге танытты. Қазақ елінің, ділінің беріктігін, жүрегінің ашықтығын көрсетті.
​

Ақтанберді жыраудың «Күлдір-күлдір кісінетіп» толғауынан үзіндіге көркемдегіш құралдарды тауып, мағынасын анықта

Ор қояндай жүгінтіп,

Аш күзендей бүгілтіп, Жолбарыстай шұбарды Таңдап мінер ме екеміз!

Сол шұбарға мінген соң, Қоңыраулы найза қолға алып, Қоңыр салқын төске алып, Қол төңкерер ме екеміз! Жалаулы найза жанға алып,

Жау қашырар ма екеміз!

Шығарманың мазмұны бойынша оқиға желісін
рет-ретімен орналастыр.
Дегенмен қарапайым халықтың мұң-зарына
і түсінбей, өзін ғана ойлаған байға да зауал
келеді.
І
Кейін де сол атау көлдің аты болып қала
береді.
1
Отар-отар малдары бірінен соң бірі індетке
шалдығып, қырыла бастайды.
І
Кезінде менің көлiм деп билік жүргізген
байды мұқатқысы келгендер көлді
«Атқырылған» деп ауыл арасында атап
жүреді екен.
1
Арамдықпен жиған малдан түгі қалмаған
бай кедейлер қатарына амалсыз қосылады.​

Тыңдaлым тaпсырмaсынан aнықталған ойдың негізінде күрделі –құрама атауларды қатыстырa отырып, «Қазақ ұлттық жазуы» тaқырыбында мәтін құрaңыз. (50 сөз)
дұрыс жазауапқалайк басам және жұлдыз қоям пж ​

2. Мәтінді оқы. ТАЛАП Кеше мәшинемен аулаға теңіздің ақ қиыршық қиы тыр. Балалар кешеден бері мәз-мейрам. Шымыр денелі, кішкентай Нұрталап. Таудай құмның бауырын- пысығы — да екі ғарыш кемесі тұр. Біреуінде «Сұңқар», екіншісінде «Аққу» деген жазу бар. Кемелердің бүйірлері күнге па- ғылысып, жарқ-жұрқ етеді. Нұрталап Қаматов қайсың? деп сұрады арнаулы ба- қылау аппаратында отырған Задагүл. — Мен. – деді үстіне ғарышкер киімін киген өткір кезді қара бала. Дәрігер ғарышкердің жүрегін тыңдап, тынысын байкады. Сонан соң ауланың ортасындағы әткеншекке айналдырып сынады. Нұрталап сыннан бөгетсіз өтті. Жарайсың. деді Задагүл. болса да, төтеп бере аласың. Нұрталап дәрігердің ақыл-кеңесіне дән риза. Екі езуі екі құлағында. Масаттанып тұр. Достарымен қоштасқан соң ғарыш кемесіне мінуге оңтайланып еді, «Нұрталап!» деген дауыс естілді. Ол жалт бұрылып: — Ау! Мен мұндамын! – деді. Апасы балконнан қарап тұр екен. Мектепке баратын уақытың болып қалды. Үйге кір. Жуын. Тамақтан. Бол, тезірек! Нұрталап шешесінің шақырғанына қынжылып, кабар шытты. Мұны байқаған Задагүл: Жарайды, бүгін демал! Ертең міндетті түрде ұшасың! — деді. Нұрталаптың жүзінен қуаныш сәулесі жарқ ете қалды. ce Ос Сағындық Турдалиева •

Мәтінге жоспар құрып, мазмұндама жаз.

ЖОСПАР 1.төгілген қиыршық құм
2.құмнан жасалған ғарыш кемесі
3. Ұшу үшін арнайы сынақ жүргізуші​

3. Зерттеу жүргіз: «Әдебиеттік оку» кітабынан кез

келген елендi ашып окы.

• Өленде буын үндестігіне бағынбайтын сөздер кездесе ме? Аныкта. • Өлеңнен айтылуы мен жазылуында өзгешелігі бар сөздерді тап. Олардын айтылуы мен жазылуын салыстыр.

Өлеңнен сөздердің аралығындагы дыбыс үндестiгiн тауып көр.

Әңгімені түсініп оқы.
бірі. Бұл
машылығы,
баттағы ба,
қоқыс сала:
түр-түрге бөл
Ақылды үй
Мына зәулім ғимарат — қаладағы көп тұрғын үйлердің
Бұл үйде Сұңғат тұрады. Біздің үйімізден айыр
шылығы өте көп. Мұнда көп нәрсе өзгеше екен. Әр қа-
стағы балконға ұшатын көліктер келіп қонады. Тіпті
ыс салатын жәшіктер де ақылды. Қоқыстарды өзі-ақ
үрге бөле алады. Келесі таңғалғаным, бұл үйдің
абырғаларында күннен қуат алатын батарея бар. Ал
обесінде жаңбыр суын жинайтын арнайы құбыр
орналасқан. Ол құбырмен жаңбыр суы үйдің астында
орналасқан суқоймасына жиналады. Ол суды тұр-
Еындар киім, ыдыс, көлік жууға, айналадағы ағаш пен
асыл алаңдарды суаруға пайдаланады. Бұл үй, ра-
сында да, ақылды. Айтпақшы, осы биік үйдің төбесінде
саябақ бар дегенге сенесіз бе?​

эзінің

тыгы

анын

кiрме

перін

нын

iпби

лiне

ына

-тiл-

-зды

эзге

тесi

алы

к

3-тапсырма. Мәтіннен есімдерді тауып, кестені толтырындар.

Деректі Дерексіз Жанды

Жалкы

Жалпы

Жансыз

Мон узын сапты қанылтыр бакырашпен пештің ішінде балқып

жаткан тастарға екі рет су шашып калдым. Бiр тастан «Ұлпан» деген

жазу шыға келді. Жазу сонша таныс керiндi, мен іркілместен «Ұлпан»

деп окыдым. .Н. орпiнiн жоктыгына бөгелгенiм жок. Окыдым да, аң-

тан болып отырып калдым. Жана гана іркілмей окып калган Ұлпан

атынын бұл пештің ішінен кездесуге орайы жок секілді көрініп кетті.

Аяусыз колдар ак мраморды талкандап, сындырып, моншаның

пешіне салыпты. Ұлпан маган сол пештiн iшiнде ортенiп жаткандай

сезілді.

Ертенiне елге келе сала Исахмет қарияга жолығып, моншада

көргенімді айтып едім, ол менің ойымдары күдiктi онай шешіп берді.

Ғабит-ау, Ұлпан сорлынын көрмеген азабы бар ма. Ана бір

жылдардагы ауыр кезде Ұлпаннын басына койылган ак тас жок болып

кеткен. Осы елдiң жiгiттерi сатып жіберді деген өсек те бар. деді

мунайып. Кария аныгын айткандай едi. Мен сурамадым.

Менің ойыма өз заманынан бурын туып, арманда кеткен улкен

жаннын бейнесi бiржола уялап, шегеленiп калды. Канша жыл ойымда

жүрсе де, кашангы әдетім бойынша кешiгiп жарык көрген «Ұлпан»

сол бейнеге, сондай бейнелерге арналады.

F.Mycipenos

ТАПСЫРМАНЫҢ МӘТІНІ
Мәтіннің бірінші бөлігінен теңеу сөзді тап.
Бөдене
Қыс. Күн суық. Інім екеуіміз жол жағалап
келеміз. Кенет Шиқ-шиқ еткен дыбыс естілді. Біз
дыбыс шыққан жерге жақындадық. Бұл
қанатымен қар сабалаған жұдырықтай бөдене
екен. Мен оны аяп кеттім. Қойныма тығып, үйге
әкелдім. Оң қанаты сыныпты. Оны таңып
қойдық. Бөдене күн өткен сайын жазыла
бастады.
Көктемге дейін үйде асырадық. Терезеден
сыртқа қыт-қыттап қарай береді. Күн әбден
жылынған соң, оны ұшырып жібердік. Бөдене
бізге алғыс айтып бара жатқандай болды.
Інім екеуміз қол бұлғадық.
​