2012 жылдың тағы бір маңызды жаңалығы АҚШ-тың Брукхейвен ұлттык лабораториясында жасалған сынак. Мамандар…

ғана «Хаббл»
2007 жылы табылған болатын. Одан бергі уақытта табылып жат-
қандардың саны 500-ден асты, бірақ оларға адамзат аяғы әлі жете
алмай жатыр.
Ғарыш әлемін кезіп жүрген «Хаббл» телескопы шындығында
адамзатқа үлкен көмек көрсетуде. Ол іске қосылған уақыттан
бері
адамзаттың өмір сүруі мүмкін деген бес жүзден астам
ғаламшарды тауып, суретке түсіріп, Жерге жіберді. Жақында
«Хаббл» жіберген мәліметтерді сараптай келіп, НАСА
ғалымдары Жер ғаламшарына өте ұқсас аспан денесін тапты.
«Кеплер-22-В» деп ат қойылған жаңа ғаламшар адамның
өмір сүруіне өте қолайлы көрінеді. Өйткені оның Күнмен ара-
қашықтығы ғаламшардың бір температураны ұстап тұруына
жағдай жасайды. Зерттеушілердің мәлімдеуінше, жаңа ашылған
ғаламшарда ылғал көп, бетіндегі температура +22 градусты
құрайды екен. Егер адамзат баласының ол жаққа аяғы жетіп,
игеріліп жатса, оның өмір жасы да ұзаратын болады. Өйткені
ондағы бір жыл Жердегі сияқты 365 емес, 290 күнге тең.
( «Аспан құпиялары» кітабынан)
ЖАЗЫЛЫМ
7-тапсырма. Сөздіктердің көмегімен мәтіндегі термин сөз-
дердің анықтамасын жаз. Қарамен жазылған сандарға әртүрлі қосымша
жалға.​

Эссе мазмұнына сай қорытынды бөлікті тауып боя.
Қызылжұлдызға астронафтар мен астрономдардың әлі де болса қызығушылығы басылған жоқ. Оның
себебі, Қызылжұлдыз әлі де болса зерттеліп болған жоқ. Оны бастапқыда телескоптың көмегімен
бақылаған астрономдар қазір ғарыш кемесі не спутниктік роботтардың көмегімен анық көре алады.
Оның бетінде шартты түрде құрлық деп аталатын қызыл сары түсті дақтар көрінеді. Ол дақтар кейде
жарықтың түсуіне қарай сәл қоңырлау болып та байқалады. Сондай-ақ, Марстағы ақ дақтар жыл
мезгіліне сай да өзгеріп тұрады. Бірде қою бұлт тәрізді болса, кейде сиреп көгілдір тұманға ұқсас
болып келеді. Марс дискісінің солтүстік және оңтүстік полюстік бөліктері өте жақсы бақыланады.
Осылардың негізінде Марс бетінің 19-тық дәлдікпен түсірілген картасы жасалды. Америкалық
А
«Маринер» сериялы стансалары түсірген фотосуреттен Марста Ай бетінің рельефіне ұқсас көптеген
сақина таулар немесе кратерлер бар екендігі белгілі болды. Сонымен қатар, Қызылжұлдызда
атмосфера бар екендігін білеміз. Ондағы атмосферасының құрамында 50-ден 100%-ға дейін көмір
қышқыл газы (CO2), су буының іздері бар екендігі анықталды. Алайда Марс атмосферасында оттектің
белгісі болмағандықтан, қандай да бір мақұлық болуы мүмкін деген болжаммен мен де келісе
алмаймын.
Сөйлем
​

1-тапсырма. Мәтінді мұқият тыңдаңыз. Биоалуантүрліліктің азаюы Экология ғылымы ең маңызды биоалуантүрлілік туралы ғылымды зерттейді. Табиғаттағы барлық биологиялық процестер биосфера мен экожүйелерден тыс жүрмейді. Біз биоалуантүрлілік жайында сөз еткенде, ең алдымен, көптеген жануарлар, өсімдіктер, саңырауқұлақтар және микроағзалар түрлерін жатқызамыз. Кез келген түр дараларды құрады. Генетикалық жағынан бір-біріне өте жақын келеді. Олар еркін шағылысады және өсімтал ұрпақ береді. Ғалымдар әрдайым жаңа жануарлар, өсімдіктер, саңырауқұлақтар және микроағзалар түрлерін сипаттап, жаңа түрлерін атауда. Біздің планетамыздағы түрлердің нақты санын ешкім келтіріп бере алмайды. Алайда жануарлардың түрлері өсімдіктер мен саңырауқұлақтардың, бактериялардың санынан әлдеқайда басым түседі. Егер ертеректе бір түр орташа алғанда 2000 жылда жойылып отырса, соңғы уақытта 300 жылда әр 10 жыл сайын жойылып отыр. 1600 жылдан бастап омыртқалы жануалардың 173 түрі (109 құстар және 65 сүтқоректілер) және өсімдіктердің 20 түрі жойылып кетті. П.Ревелль мен Ч.Ревельдің болжамы бойынша, алдағы 20 жылда миллионға жуық түрлер жойылып кетуі мүмкін. Олардың көпшілігі- тропиктік ормандарды мекендеушілер. Түрлердің санының күрт төмендеуі мен жойылу себептері алуан түрлі. Көбінесе олар мекен ету ортасының өзгеруі немесе бұзылуымен байланысты. Омыртқалы жануарларға қатысты алсақ, бұл факторға түрлердің жойылуының 60 пайызы сәйкес келеді. Екінші орында шектен тыс пайдалану, содан кейінгі орында азық қорының кемуі, зиянкестерді жою және кездейсоқ жемтік тұр. Экологиялық мәселелерді және биологиялық алуантүрлілікті сақтаудың бір жолы Қызыл кітап. Табиғи ресурстары мен табиғатты қорғаудың халықаралық одағы (МСОП) бүкіл планетаның Қызыл кітабын құрастырған. — (210 сөз).
Пожее көмекккк ​

2. Мәтіннен 5 зат есімді, 5 сын есімді тауып, құрамына, мағынасына қарай талда. 1-мәтін Қиял құдіреті Қиял дегеніміз – өте ғажайып дүние. Алланың адамға беретін негізгі байлығының бірі осы қиялдай білу қасиеті. Ғалымдардың пікірінше, қиялдай білу қасиеті басқа жан- жануарларға дарытылмаған. Қазіргі біз бастан кешіріп отырған заман – адамзаттың қиялы мен бүгінгі өмір шындығы әбден астасқан заман. Кезінде ұшқыш кілемді арман еткен адам баласы қазір дыбыс жылдамдығымен бірдей жүйтки алатын ұшақтарға мініп алып, Жердің бір шетінен екінші шетіне санаулы сағаттарда жете алатындай мүмкіндікке ие болды. Адамның қиял әлемі соншалықты кең болса, оның ойы да қыран құстай неғұрлым алыстарға самғап ұша алады. Демек бүгінгідей бәсекелестік өріс алып отырған заманда, жаңа туған жас нәрестенің бойына қиялдай білу қасиетін молынан дарытуға ұмтылу әрбір ата-ананың парызы. Оның ең басты шарттарының бірі — оған ертегі айту деп түсінеміз. Әрине сәби қиялын дамытуда қазіргі мультфильмдердің де маңызы зор екендігі анық. Бірақ бұл дайын өнім. Кейіпкерлерінің түр-келбетін, барлық заттарды бейнелі түрде көз алдыңа алып келеді. Сондықтан оның балаларды қызықтырушылық рөлі зор. Бірақ бәрібір ертегіге жетпейді. Себебі ертегі тыңдаған сәбилер ондағы кейіпкерлердің бейнелі образдарын қиялдау арқылы ездері сомдауға мәжбүр болады. Демек соби үшін мультфильмге қарағанда ертегінің пайдасы молырақ. Бұл сәби қиялын кеңейтумен қатар ойлануға, ми жасушаларының барынша жұмыс істеуіне әсер етеді. Басқалай айтқанда, дүниедегі ең кереметтің бәрі қиял туындысы болып табылады. Зат есім Дара күрделі деректі дерексіз жалқы — жалпы Сын есім Дара күрделі сапали Қ қатыстық акылым Тапсырма 1. Мәтінді оқып, құрылымдық, жанрлық ерекшеліктерін көрсетіп,​

мұқият оқыңыз ( мәтінді ықшамдауға болады ) Метіндегі негізгі қосымша ақпараттарды жане көтерілген мәселелерді ажыратыңыз . Негізгі ақпараттың тұсына + а белгісін қосымша ақпараттың тұсына — белгісін , ал мәселенің тұсына « ? а белгісін қойыңыз . IPhone 6 смартфонын құлтемірлер Apple внімдерін құрастыратын « Foxcon Technology » компаниясы жұмысшы адамдарды құлтемірлерге ауыстыруды бастады . Нақтырақ айтсақ , iPhone 6 смартфондары жиналатын конвейерлер толық құлтемірлер арқылы басқарылатын болады , — деп хабарлайды « mashable.com » сайты . Қазіргі кезде « Фоксбот » ( Foxbot ) деп аталатын арнайы жабдықталған автоматты құрылғылар тәжірибе жүзінде Алдағы уақытта « Foxconn » зауыттарының бірі осы құлтемір аппаратымен жұмыс жасайтын болады . Ал Apple компаниясының мобильді құрылғылары жансыз темір аппараттар жасап шығарған алғашқы өнім болмақ . Бұл ақпаратты Foxconn компаниясының атқарушы директоры Терри Гоу акционерлердің жиналысында хабарлады . Гоудің жасаған хабарламасына орай , iPhone сериядағы жаңа смартфондарды құрастыратын компания 10 000 « Фоксботты » іске қоспақшы екен . 20 000 нан 25 000 АҚШ доллары шамасында тұратын әрбір темір жұмысшы компанияға қаржының біршама үнемдеуін алып келеді , « Apple Insider » ақпаратына сенсек , бүгінде , Қытайда орналасқан « Foxconni компаниясында 1 миллион адам еңбек етеді екен . Жалпы бұл жоспар « Foxconn » компаниясында 2011 жылы басталған болатын . Сол кездегі жоспар 10 000 темір аппарат болған . Ал 2014 жылға дейін олардың саны 1 миллионға жетуге тиіс болған . Дегенмен , құлтемірдің бағдарламасын жасау біраз қиындық тудырып , жасалған жоспар уақытынан кешіктірілген болатын 2014 жылдың наурыз айында Apple iPhone смартфондарының қуат жинақтағышын толық автоматты түрrе еткізу туралы ақпарат жарияланған болатын Оған түрткі болған басты себел смартфонның құрастырылуы кезінде адам еңбегін кеп қажет етуі еді . Дегенмен , бар еңбек құлтемірдің есесіне жазылмасы анық . Қалай дегенмен де құрастырудың бастапқы кезеңде « Foxconn » компаниясы адам еңбегінсіз белгіленген нәтижеге жете алмайды . Сондықтан компания басшылығы тағы 100 000 адамды жұмысқа алуды көздеп отыр . Себебі біз алдында хабарлағандай , iPhone 6 смартфондарының ең көп мөлшердегі сандық көрсеткішін​

I нұска

«Аспан әлемінің кұпиялары» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Мәтiндегi негiзгi және косымша ақпаратты түсіну, аныктау. 5.2.1.1 Мәтіндегі орфографиялык кателерді сездіктерге сүйене отырып, тузету және редакциялау 5.3.6.1

Бағалау критерий

Бiлiм алушы

Мәтіндегі негізгі, косымша ақпаратты анықтайды; Орфографиялык кателердi тузетеді.

Қолдану

Жоғары деңгей дағдылары

Ойлау дағдыларының

деңгейi

1-тапсырма. Мәтін үзінділерін түсініп окыныз. Мәтіннен негізгі және қосымша

акпараттарды анықтаңыз.

1. Жердін тартылыс күші адамнын омырткасын басып, сыгып тұрады, сондыктан

гарышка ұшкан карышкердiн бойы шамамен 5,08 см-ге ұзарады. тоннаға дейiнгi 370 000-нан астам заттар сағатына 9,8 мың шакырым Шолпаннын бетiне iрi астероидтар соқтығысып, оны кейiн карай айналдырып

2. Жер орбитасында ғарыш саласының дамуына байланысты түрлі қалдық темірлер ұшып жүрген көрінеді. Мамандардын есептеуінше, салмагы бiрнеше граммнан 15

жылдамдықпен жерді айналып ұшуда. Сонымен бірге, олар кейде бір-бірімен сокты ысып, кішкене бөлшектерге шашырап кетіп жатыр.

3. Шолпан — Күнді сағат жүрісіне қарама-қарсы бағытта айналатын жалгыз ғаламшар. Бұған бірнеше жорамал бар. Соның бірі, ғалымдардың пікірінше, бұрын

жiберген.

Heгiзгi акпарат;

Heгiзгi акпарат;

Қосымша ақпарат;

Қосымша ақпарат;

2-тапсырма. Берілген мәтіндегі қате жазылған сөздерді анықтап, сөздікті пайдалана отырып түзетіп, кешіріп жазыныз.

Адам баласы ашых карыш кенiстiкiнде скафандрсыз 90 секунд кана шыдан алады, егер тек етпесіндегі барлық ауаны шыгарса ғана. Ал егер егпеде кіштене гана ауа галса, ол бірден көпіршіб улкейе бастайдыекен. Егер ол канга етіп кетсе, адам бірден еледі. Ал адам карыш кеністікіне шыкканда, егпесі ауаға толы болса, онда етпесiн жарып жібереді

бармааа​

Тапсырма 1. Мәтінді оқып, құрылымдық, жанрлық ерекшеліктерін көрсетіп, кестені толтырыңыз. [5] Жаяу жүргіншілерге жолды кесіп өтуге арналған нұсқаулық 1. Екі көшенің қиылысқан әрі «Өтетін жер» деп жазылған түсті, асфальтта сызылған жалпақ ақ жолақтары бар жерде, қарсы алдындағы бағдаршамның жасыл шамы жанған кезде ғана көшеден өтуге болады. 2. Жүріп келе жатқан машиналардың алдынан өтіп кетемін деуші болма, ол тоқтағанша, не өтіп кеткенше күте тұр. 3. Көшеден өтерде алдымен сол жағыңа, көшенің орта тұсына жеткенде оң жағына қара. Егер машина келе жатса, өтіп кеткенше сол орнында, ақ жолақ сызылған тұста күте тұр. 4. Көше қиылыстарында бағдаршамда жасыл шам жанған кезде не болмаса өтіңіздер деген сөз көрінгенде ғана көшені кесіп өтуге болады. 5. Аялдамада тұрғанда автомобиль, автобус, троллейбустың тек ары жағынан айналып ет, сонда сен оның соңында келе жатқан машинаны дәл уақытында көре аласың 6. Жолдың арғы бетіне тек бағдаршам тұрған немесе жаяу жүргінші өтетін жерден өт. 7. Тек қана бағдаршамның жасыл түсі жанғанда ғана жолдан өт. Мәтін не туралы? Құрылымы Қалай рәсімделген? Жанры және жанрлық ерекшелігі неде?​

еткiншi жанбыр болуы мүмкін. Қолшатырынызды колтыгынызга кыса келсенiз, артыктыгы жок. A MOTİHİ Карамен берілген сөздерге түсіндірме: Не туралы? Негізгі ақпарат Косымша акпарат Стильдері Ерекшеліктері 2. Екi мәтiндегi негiзгi және қосымша ақпараттарды корсетiнiз. А мотiнi О мотіні Ә мәтіні [5] [5] Жазылым Берілген тақырыптардың бірін тандап, сипаттау эссесін жазыныз. Эссенің құрылымын (кіріспе, негiзгi бөлiм, корытынды) ескерiнiз. Сөз көлемі — 120-150 сөз. Жазба жұмысы кезiнде дыбыстар жүйесiн, ундестiк занын, емлелік ерекшеліктерді сактап, орфографиялык нормаға сай жазыныз. [10] Ал мәдениет бар деймiз. 1. Адамдардың өзара карым-катынасы бар жерде материалдык және рухани мәдениеттi бiр-бiрiнен ажырата білеміз бе? Материалдык және рухани байлығы бiр бойынан табылатын ең жақын туысынызды сипаттап, эссе жазыныз. Мәтiн құрылымын ескерiнiз пожалуйста помогите 55бал дам .​

Мәтінді оқып шығып, мәтінге тақырып қойыңыз. Сұрақтарға толық жауап беріңіз.

Тақырып: ___________________________________________________

Адам көркі – шүберек. Сіздің әдемі көрінуіңіз, ең алдымен, киген киіміңізге байланысты.

Дегенмен, адам өзінің талғамына сүйенуі керек. Кейде шкафтың есігін ашып қалсаң, үстіңе ілетін бір дені дұрыс киім таппай әбігерге түсесің. Бұндай жағдай барынша жиі болады. Шалбарлар толып жатыр, ал мына жейдемен сәйкес келетін ешқайсысы жоқ.

Сондықтан, ең алдымен, жүрегіңіз қалаған стильді анықтап алыңыз! Әр түрлі жерлерге киіп баратын киімдеріңізді жұбымен алғаныңыз жөн.

Тізім жасаңыз. Алдымен өзіңіз қызығатын киімдердің тізімін жасап алыңыз, сосын өзіңізде бар киімдерді қайтадан қарап шығыңыз. Қолыңыздағы тізімге сүйене отырып, қай киімді қалдырып, қай киімді лақтырып тастау керектігін анықтаңыз. 1-2 жыл бойы киген киіміңізді ойланбастан лақтыруға болады.

Киімнің қымбатынан бұрын, өзіңізге үйлесетінін таңдаңыз.

Киімнің түсін жыл мезгіліне сәйкестендіріп алғаныңыз жөн. Басты қағидасы – түстердің өзара сәйкес келуі.

Тағы бір қатаң қағида: бір үлгіде үш түстен артық түс болмағаны жөн. Ал, егер киіміңіз алабажақ не әртүрлі түстен болса, онда аксессуарыңыз бір ғана түстен болсын.

Киімді мүсініңізге сай таңдағаныңыз дұрыс. Мүсіні әдемі адамдарды көргенде, еріксіз күрсініп, «Шіркін, менің де мүсінім осындай болса ғой.» деп армандаумен шектелеміз. Бар мәселе – мүсін мінсіздігінде емес, бар мүсініңізді пайдалана алуыңызда.

Автор қандай ой ұсынады? ___________________________________________________​

текст:
Теңіз жағасында екі адам жүр. Бірі – Курнос, бірі – Андрей. Кенет ышқынып, жел гулеп кетті. Қамыстар құлап, топырақ борап, дүние алай — дүлей борап кетті. Андрей  бұл сұмдықты көрді: қатты соққан қара дауыл мұзды қақ жарып, ашып жіберді. Сіресіп жатқан мұз алға қарай жылжыды. Теңіз үсті түтігіп кетті. Андрей Курносты жаға қайыққа қарай сүйрей жөнелді. Иван:
—               Есің дұрыс па? – деп айқайлады.
—               Әне, балықшылар ығып барады.
—               Подумаешь! Ықса, барсын!
    Андрей не істерін білмей, сергелеңге түсті. Жанына Жалмұрат жүгіріп келді. Екеуі қайықты суға түсіріп мінді. Жел қайықты ұшырып ала жөнелді. Олар жағадан ұзап кетті. Теңіз үстінің дауылы өте қатты, үйдей толқындар. Жалмұраттың зәресі ұшты. Басы айналды. «Құдай-ай  сақтай көр!» — деп жалбарынды. Андрей қайықты есті.  Мұзда ыққан қайықшыларға жете алмай, өздері адасты. Қараңғы түнде қайықты үлкен сең соқты. Қайық быт-шыт болды. Екеуі мұздың үстінде қалды.
    Ал балықшылар теңізге шыққан соң, жұқа мұз быт-шыт болып жарылды. Олар жан-жаққа ығып кетті. Балықшылардың біреуі суға құлап, үшеуі үсіп өлді. Біреуі шалажансар. Еламан, Кәлен, Мөңке, Дос, Рай ғана қалды.
Таң атты. Дауыл басылды. Бұлар ыққан үлкен мұз шыңға тірелді. Балықшылар: «Қаратүпті  қара! Біз Қаратүптен шығыппыз», — деп шулады. Сақал- мұрты – қырау, беттерін үсік шалған. Осы жерде балықшылар Жалмұрат пен Андрейдің денесін көрді. Өздерін іздеп шыққандарын түсінді. Андрейдің тырнақтары жұлынған. Мұз үсті – қан. Өмір үшін жан аласқан. Жерді тырнағымен тырнаған. Андрей ақкөңіл еді. Промсолда балықшыларға жаны ашитын жалғыз адам еді.
 
​